Enflasyonu henüz düşüremedik, yerine YTAK versek?
Fatih Özatay, Dr.
29 Kasım 2023
Merkez Bankası, 23 Kasım’da yeniden yapılandırdığı Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi (YTAK) çerçevesini duyurdu. Buna göre, önümüzdeki üç yıl yılda 100 milyar liradan toplam 300 milyar liralık bir kaynak bankalar aracılığıyla yatırım kredisi olarak şirketlere uzun vadeli ve düşük faizle aktarılacak. Vade on yıl, faiz ise koşullara bağlı olarak yüzde 15-30 arasında olacak. Merkez Bankası duyurusunda yok ama gazetemizde pazartesi günü Ferda Besli imzasıyla yayınlanan ayrıntılardan anlaşıldığı kadarıyla on yıl vadenin iki yılı geri ödemesiz dönem.
[Devamı]
Örtük artış hızı sabit kur rejimi
Fatih Özatay, Dr.
24 Kasım 2023
Merkez Bankası haftalardır kuru günlük olarak kendi belirlediği bir oranda artırıyor. Bu anlamda açıklanmamış dolayısıyla da örtük bir artış hızı sabit bir döviz kuru sistemi yürürlükte. Özellikle Ağustos sonundan bu yana net bir şekilde gözleniyor bu politika (Grafik 1). Bu tür kur rejimlerinin hem olumlu hem de olumsuz yönleri var. Olumlu yönlerinden başlayayım.
[Devamı]
Atılması gereken iki adım
Fatih Özatay, Dr.
22 Kasım 2023
Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısı 23 Kasım Perşembe günü yapılacak. Şu anda politika faizi yüzde 35, mevduatın ağırlıklı olarak toplandığı üç aya kadar vadeli mevduat faizi yüzde 46, ticari kredi faizi yüzde 52 ve tüketici kredi faizi yüzde 59 düzeyinde. Hepsi Merkez Bankası verisi, politika faizi hariç tüm faizler 10 Kasım haftasına ait ve yıllık bileşik düzeyleri gösteriyorlar.
[Devamı]
U-dönüş olmamalı: Risk düşüyor ama hala yüksek
Fatih Özatay, Dr.
17 Kasım 2023
Gelişmiş ülkeler 2020 ortalarından itibaren yaşamaya başladıkları enflasyonda artış sürecini tersine çevirmeyi başardılar. Birkaç veri: ABD’de yıllık tüketici enflasyonu Mayıs 2021’de yüzde 0.1, Ocak 2021’de ise yüzde 1,4 düzeyindeydi. Bu düzeyler uzun dönemli yüzde 2 hedefinin altındaydı. Enflasyon, sonra, sürekli yükselerek Eylül 2022’de yüzde 9,1 ile zirveye ulaştı. On üç aydır neredeyse kesintisiz düşüyor. Salı günü, Ekim ayı yıllık enflasyonu yüzde 3,2 olarak açıklandı. Düşüş, daha az çarpıcı olsa da enerji ve gıda fiyatlarındaki değişmelerin hariç tutularak hesaplanan çekirdek enflasyonda da gözleniyor.
[Devamı]
"Türkiye'nin, Arjantin olma tehlikesi var..."
Fatih Özatay, Dr.
15 Kasım 2023
Tabloda, Arjantin, Kore ve Türkiye’nin kişi başı gelir düzeylerinin ABD’nin kişi başı gelir düzeyine oranları yer alıyor. Arjantin’in hali içler acısı. 1980’e oranla müthiş bir düşüş var. “Makul bir ekonomi programı uygulamaya başlamazsak, Türkiye’nin Arjantin gibi olmak tehlikesi var” saptamasının arkasındaki nedeni gayet güzel özetliyor. Büyük bir refah kaybı yaşamış Arjantin son elli yılda. Buna karşılık, Kore müthiş bir iş yapmış. IMF’nin ülke sınıflamasında Kore artık ‘gelişmiş’ grubunda. Sabah boş yere ‘yükselen ve gelişmekte olan ülkeler grubunda’ arayıp durdum. Dikkatinizi çekerim; Kore 1980’de Türkiye’nin gerisinde. Hem de bayağı gerisinde. Sonra bizi geçiyor. Türkiye de fena iş çıkarmamış ama hala ABD ile arasında büyük bir gelir farkı var.
[Devamı]
Bütçe gerçekleşmeleri üzerine
Fatih Özatay, Dr.
10 Kasım 2023
Salı günü Ekim ayına ait Hazine nakit dengesi açıklandı. Bütçe dengesine ilişkin veriler ise Eylül ayı için var. İkinciye göre Eylül’de gerçekleşen bütçe açığı, nakit dengesi tablosunun gösterdiği bütçe açığından yüzde 16 daha yüksekti. Her zaman böyle olması gerekmiyor elbette. Daha güncel olan ve açığın daha düşük düzeyde gittiği nakit dengesi tablosuna göre, bütçe Ekim ayında 524 milyar lira açık vermiş. Orta Vadeli Program’da (OVP) yer alan 2023 GSYH gerçekleşme tahminine göre, ilk on ayın nakit bütçe açığının tüm yılın GSYH’sine oranı yüzde 2,1.
[Devamı]
Yüzde 33 ara hedef değilmiş. Peki, hedef ne?
Fatih Özatay, Dr.
08 Kasım 2023
TCMB, geçen hafta perşembe günü yılın son enflasyon raporunu açıkladı. 2024 sonu enflasyon tahminini üç puan yükselterek yüzde 36 yaptı. TEPAV’ın Eylül ayında yayınladığı Ekonomik Görünüm Raporu’nda bu değer yüzde 39 olarak, Ekim başında yayınlanan IMF değerlendirmesinde ise yüzde 46 olarak tahmin ediliyor.
[Devamı]
Kıymet bilmek
Fatih Özatay, Dr.
03 Kasım 2023
Dış politika uzmanı arkadaşlarım var. Onlar bana ekonomide ben de onlara dış politikada işlerin nasıl gittiğini sıklıkla sorarız. Dün yolda karşılaştığım o arkadaşlarımdan biri yine ekonominin nasıl gittiğini sordu. Birkaç gündür bir çalışmayı bitirme telaşındayım, arkadaşım da öğle yemeğine gitmek için kendisini bekleyenlerin baskısı altında. Dolayısıyla kısadan yanıtlamak gerekiyordu soruyu. Şöyle oldu cevabım:
[Devamı]
Riski düşürmeden zor
Fatih Özatay, Dr.
27 Ekim 2023
Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK) bugün faiz kararını açıklayacak. Karar öncesinde, para politikası açısından son durumu değerlendirmek üzere TEPAV ‘Para Politikası Değerlendirme Notu’ yayımlamaya başladı. İlki Eylül PPK toplantısından önce, ikincisi de salı günü yayınlandı. Bu not bir grafikle başlıyor. O grafiği buraya taşıyorum; çok şey söylüyor çünkü.
[Devamı]
TCMB’nin işini kolaylaştırmak
Fatih Özatay, Dr.
25 Ekim 2023
Dünyanın içinde bulunduğu durumda merkez bankası bağımsızlığından söz etmek biraz ‘garip’ kaçacak. Ama yaşamakta olduğumuz yüksek enflasyon ortamından kazasız belasız çıkmak istiyorsak, bağımsızlığın önemini vurgulamak gerekiyor. Zira Ekim ayı para Politikası Kurulu (PPK) önümüzdeki perşembe günü yapılacak. TCMB’nin bağımsızlığı yolunda yapılacak yasal düzenlemeler, hiç şüpheniz olmasın hem risk primini hem de döviz kurunu enflasyonu düşürecek yönde etkiler ve PPK üyelerinin işini kolaylaştırır. Neden?
[Devamı]
