Nasıl oluyor da oluyor? Finansal krizler -2
Fatih Özatay, Dr.
24 Ağustos 2011
Araya başka yazılar girdi. Bu ayın ilk yazısında kaldığım yerden 'Nasıl oluyor da oluyor?' dizisine devam ediyorum: 'Finansal kriz' bölümünün ikincisinde sıra bugün. Krizlerin nasıl ve neden çıktıklarını açıklamayı amaçlayan ilk çalışmalar, mevcut döviz kuru rejimi ile uyuşmayan bir para politikası uygulandığında ortaya çıkabilecek krizler üzerine. Sabit ya da artış hızı sabit döviz kuru rejimleri inceleniyor. Para politikasının bu rejimlerle uyumsuz olmasının ana nedeni gevşek maliye politikası. Bütçe yüksek düzeylerde açık veriyor ve bu açığın finansmanı para basılarak gerçekleştiriliyor.
[Devamı]
Şimdilik istediği yere gitse?
Fatih Özatay, Dr.
23 Ağustos 2011
Böyle belirsiz bir ortamda MB'nin, döviz kurunun belli bir değeri almasını istediği izlenimi vermesi hiç doğru değil. Yerli paranın yabancı paralar karşısındaki reel değeri (nominal kurun yurtdışı fiyat endeksinin yurtiçi fiyat endeksine oranı ile düzeltilmiş değeri) hakkında elbette değerlendirme yapmak mümkün. Mesela lira reel olarak değerli ya da değersiz demenin bir anlamı var ve bu değer ihracat ve ithalat açısından özel bir öneme sahip. Kısacası, reel kur önemli bir değişken. Bu saptama üzerinde bir görüş ayrılığı yok.
[Devamı]
Döviz kuru hakkında konuşmak
Fatih Özatay, Dr.
18 Ağustos 2011
Bizim gibi ülkelerin merkez bankalarının konuşmaları, hele bir düzey ima etmeleri hiç doğru değil. Bizim gibi ülkelerde merkez bankası yetkililerinin döviz kuru hakkında konuşmaları çok doğru değil. Bu tür konuşmalar, hele bir de sıklaşıyorsa merkez bankalarını zor durumda bırakabiliyor. 'Bizim gibi ülkeler' derken her zaman yaptığım gibi yükselen piyasa ekonomilerini kastetmiyorum. Bu sefer 'bizim gibi'den muradım, bu ülkelerin bir alt kümesi: Yurtiçi tasarruf oranlarının düşüklüğü nedeniyle potansiyel büyüme hızlarını tutturabilmek için bile yabancıların tasarruflarına ihtiyaç duyan, farklı bir ifadeyle genellikle cari işlemler açığı veren yükselen piyasa ekonomileri.
[Devamı]
Hava döndü
Fatih Özatay, Dr.
17 Ağustos 2011
Önceleri gelişmiş ekonomilerin en kötüyü geride bırakarak toparlanmaya başladıkları düşünülüyordu. Yeni bir ekonomik küçülme olasılığından söz edenler vardı; ama oldukça azınlıktaydılar ve kendileri de bu olasılığın giderek azaldığını belirtiyorlardı. Sonra toparlanmanın beklenenden yavaş seyrettiğine dair belirtiler ortaya çıktı. Yeni ekonomik küçülme senaryoları bu sefer daha güçlü biçimde dile getirilir oldu. Küresel ekonomik büyümeye ilişkin görüşlerin bunca dalgalı bir seyir izlemesi boşuna değil.
[Devamı]
Fakirin umudu
Fatih Özatay, Dr.
16 Ağustos 2011
Fakirin ekmeği umudu bir tarafa bırakıp Türkiye'nin maliye politikası hakkında dersler çıkarmakta da yarar var. Küresel finansal krizin üretim ve istihdam üzerindeki tahrip edici etkisi 2008'in sonlarında ve 2009'un ilk yarısında tam anlamıyla hissedildi. Afrika'daki çoğu yoksul ülkeyi dışarıda tutup, dünya gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYH) yaklaşık yüzde 90'ını oluşturan ülkelere bakıldığında 2010 sonu itibariyle ortaya çıkan resim şuydu: Tüm gelişmiş ülkeler ile Çin, Endonezya, Hindistan ve Polonya dışındaki yükselen piyasa ekonomileri krizde belirgin biçimde küçülmüşlerdi. Türkiye de ekonomisi önemli ölçüde küçülen ülkeler arasındaydı.
[Devamı]
Nasıl bir iletişim politikası?
Fatih Özatay, Dr.
13 Ağustos 2011
MB'nin aldığı kararları neden aldığı anlaşılamıyor. Böyle olunca da hangi aracın ne yönde kullanılacağı kestirilemiyor. Küresel krizden önce fiyat istikrarı sağlanınca finansal istikrarın da -elbette diğer sorumlu kuruluşların yapacakları mikro düzenlemelerin de katkısıyla- kendiliğinden sağlanacağı düşünülüyordu. Küresel krizle birlikte bu düşünce giderek daha fazla sorgulanır oldu. Merkez bankalarının hem fiyat istikrarını hem de finansal istikrarı birlikte gözeten bir para politikası uygulamaları gerektiği vurgulanmaya başlandı. Fiyat istikrarını sağlayarak finansal istikrarın sağlanmadığı durumlarda, farklı bir ifadeyle hem fiyat istikrarını hem de finansal istikrarı gözetecek bir para politikasının nasıl uygulanacağı hakkında teorik bir çerçeve yok. Deneyim de yok. Bu kuram ve deneyim
[Devamı]
İki hata
Fatih Özatay, Dr.
11 Ağustos 2011
Tek başına fiyat istikrarını sağlamanın yeterli olmadığı, para politikasının bununla sınırlanmaması gerektiği anlaşıldı. Para politikası açısından küresel krizden alınan temel derslerden biri şu oldu: Tek başına fiyat istikrarını sağlamak temel amacının yeterli olmadığı; para politikasının bununla sınırlanmaması gerektiği anlaşıldı. Artık merkez bankalarının finansal istikrarı da gözetecek biçimde politikalarını şekillendirmeleri gerektiği belirtildi. Elbette merkez bankalarının finansal istikrarı gözetme görevleri eskiden de vardı. Bu görevin, fiyat istikran sağlandığında diğer sorumlu kurumların yapacakları mikro düzenlemelerin ve denetimlerin de yardımıyla yerine getirileceği düşünülüyordu. Bir anlamda "Fiyat istikrarını sağlarsan finansal istikrarı kendiliğinden sağlamış olursun" durum
[Devamı]
Merkez Bankası'nın anlaşılmamak gibi bir görevi olmasa gerek
Fatih Özatay, Dr.
10 Ağustos 2011
Ortalığın bu kadar karışması olasılığının karışmaması olasılığına göre daha az olduğunu düşünüyordum. Avrupa Birliği'nin durumu anlamakta ve o duruma uygun karar almakta zorlanan liderleri neden sonra Yunanistan'a ilişkin aldıkları kararlar ile doğru yönde bir adım atmışlardı. Elbette birkaç kararla Avrupa'daki sorunlar şıp diye çözülmeyecekti, ama neden sonra işe yarar bir şeyler yapılacağının ilk sinyalleri de verilmişti. İkinci olarak da ABD'de demokratlar ile Cumhuriyetçiler epeyce kavga ettikten sonra 2 Ağustos'tan bir gün önce piyasaları tedirgin eden borçlanma sınırının artırılmaması ihtimalini ortadan kaldırıp bu sınırı yükseltmişlerdi.
[Devamı]
Nasıl anlatmalı?
Fatih Özatay, Dr.
09 Ağustos 2011
Hem fiyat istikrarını hem de finansal istikrarı sağlama amacı olan Merkez, açıklamalarını bu iki amaç doğrultusunda yapmalı. Cumartesi günü çok 'anlayışlı' bir yazı yazmaya çalışarak Merkez Bankası'nın (MB'nin) yaptıklarını anlamaya çalışmıştım. 0 yazıyı cuma günü yazarken bayağı çabaladığımı itiraf etmek isterim. Çabanın nedeni açık sanıyorum: Merkez Bankası kendisini kötü anlatıyor. Birkaç örnek vereyim.
[Devamı]
Merkez'in kararları kendi içinde tutarlı
Fatih Özatay, Dr.
06 Ağustos 2011
Merkez Bankası'nın aldığı kararlarda bir çelişki yok. Ortalık yine toz dumana büründü. Küresel risk alma iştahı son iki günde keskin biçimde düştü. Avrupa ve ABD borsalarında yüksek düşüşler gerçekleşti. Böyle dönemlerde herkesin en güvenli mali varlık olarak gördüğü Almanya ve ABD tahvillerine talep arttı ve getirileri düştü. Buna karşılık, Avrupa'daki çoğu ülkenin tahvilinin faizi, bu tahvillere olan talebin düşmesi sonucunda yükseldi.
[Devamı]
