Yeni bir kategorileştirme çabası
Fatih Özatay, Dr.
14 Ocak 2012
Sağda solda neredeyse futbol taraftarı ağzıyla 'tartışma' yapılıyor. Ama amaç taraf olmak değil, doğruyu bulmaya çalışmak. Bu alışkanlıktan daha önce de yakındım. Öte yandan oldukça eğlenceli de geliyor bana. ‘Kategorize’ etme alışkanlığı bayağı yaygın bu ülkede. “Başka hangi ülkelerde bu kadar yaygındır” sorusunun peşine düşmek ilginç bir araştırma konusu olabilir. Olmasına olur da önemli bir ölçme sorununu göz ardı etmemek gerekir. Hadi ölçüm için birtakım ‘metreler’ buldunuz diyelim, nasıl uygulayacaksınız? Korkunç bir çaba gerektiriyor.
[Devamı]
Cari açığın finansmanı
Fatih Özatay, Dr.
12 Ocak 2012
Rahat dış kaynak için Avrupa'da sermaye açığı olan bankaların bunu kredi arzında frene basmadan karşılamaları şart. Bu yıl ekonomimizin 2011’e kıyasla belirgin biçimde daha az büyüyeceği öngörüsü yaygın. Son açıklanan verilerin uyumlu olmadığı bu öngörünün arkasındaki temel nedenlerin başında Avrupa’daki kriz nedeniyle Türkiye’ye daha az dış kaynak geleceği var. Dün Kasım 2011’e ait ödemeler dengesi verileri açıklandı. Açıklanan rakamlar bu öngörüyle ne kadar uyumlu?
[Devamı]
Para politikası bu duruma neden ve nasıl geldi (2)?
Fatih Özatay, Dr.
11 Ocak 2012
Çoğu piyasa ekonomisinde merkez bankasının temel amacı fiyat istikrarı olarak belirleniyor. Özellikle 1990'ların sonlarından itibaren birçok ülkede enflasyon oldukça düşük düzeylere indi. Birkaç rakam vereyim. 1980'den itibaren beşer yıllık dönemler itibariyle ortalama tüketici enflasyonunun dünyada en yüksek olduğu dönem 1990 - 94 dönemi: Yüzde 28.4. 1995 - 99 arasında bu değer yüzde 8.1'e, 2000 - 2007 arasındaki sekiz yılda ise ortalama tüketici enflasyonu yüzde 3.9'a düşüyor. Küresel finansal krizin özellikle gelişmiş ülkelerde fiyat istikrarı sağlanmışken ortaya çıktığı açık: Fiyat istikrarı otomatik olarak finansal istikrarı sağlamaya yetmiyor.
[Devamı]
Sanayi üretiminde gelişmeler
Fatih Özatay, Dr.
10 Ocak 2012
Birkaç rakamdan ortaya çıkan ilk sonuç şu: Kasım 2011 itibariyle sanayi üretiminde bir yavaşlama yok. Kasım ayına ait sanayi üretim endeksi verileri dün açıklandı. Küresel krizin etkisini çok şiddetli biçimde gösterdiği 2008’in sonu ile 2009’un ilk yarısı arasında, sanayi üretiminde keskin düşüşler yaşanmıştı. O tarihten sonra 2011’in ilk aylarına çok hızlı bir toparlanma görüldü. 2009’un son ayı ile 2011’in şubat ayı arasındaki dönemde sanayi üretiminde gerçekleşen yıllık artışların ortalaması yüzde 14.4 düzeyinde oldu. Mart ayından bu yana ise daha düşük yıllık artış hızları var. Mart 2011-Kasım 2011 ortalaması yüzde 8.1. Kasım ayındaki üretim artışı da bu değere çok yakın gerçekleşti: Yüzde 8.4. Grafik 1’de hem sanayi üretimindeki yıllık yüzde değişimler hem de sözünü ettiğim
[Devamı]
2012'de TL güçlenecek mi?
Fatih Özatay, Dr.
07 Ocak 2012
Başçı'nın görüşünün doğru çıkması için FED'in parasal genişlemeyi sürdürmesi, Avrupa'nın da toparlanması gerek. İki ayrı gazeteden arayıp görüş sorduklarında Merkez Bankası (MB) Başkanı Sayın Erdem Başçı’nın Bursa’da yaptığı konuşmadan haberdar oldum. İnternet sayfalarından konuşmanın geniş bir özetini okudum. Bu özetlerde iki vurgu dikkatimi çekti. Birincisi, Sayın Başçı “2012, liranın dünyada en çok güçlenen, en çok değerlenen paralardan birisi olduğu bir yıl olacak” demiş. İkincisi, son yıllardaki yüksek cari açığın -özetlerde bir yanlışlık yoksa- bol ve ucuz finansmandan kaynaklandığını belirtmiş. Bu değerlendirmeyi, cari açığın liranın yıllarca aşırı değerli tutulduğu görüşünün yanlışlığını vurgulamak için yapmış.
[Devamı]
Maceraya gerek var mı?
Fatih Özatay, Dr.
05 Ocak 2012
Enflasyon hedeflemesinden vazgeçmek yerine, onu, günün koşullarını da dikkate alarak güçlendirsek nasıl olur? Tablo 1’de 2002-2011 döneminin enflasyon hedefleri, enflasyon gerçekleşmeleri ve büyüme oranları yer alıyor. Arıca büyümenin potansiyelinden ve enflasyonun hedeften sapmaları da veriliyor. Potansiyel büyüme oranını yüzde 4.7 olarak aldığımı belirteyim. Tüm bu dönemi dörde ayırmak mümkün:
[Devamı]
Para politikası bu duruma neden ve nasıl geldi (1)?
Fatih Özatay, Dr.
04 Ocak 2012
Şu satırlar eski FED Başkanı Alan Greenspan'in 2002 yılında yaptığı bir konuşmadan alınma: "1990'ların ortalarından itibaren ekonomideki ve finansal piyasalardaki gelişmeleri anlamak çabası politika yapıcıları için özellikle meydan okuyucu bir uğraş oldu… FED varlık fiyatlarında oluşan balonlara ilişkin bazı sorunlara eğildi… Olaylar geliştikçe, bir balonu belirlemenin ne kadar zor bir iş olduğunu, ancak o balon patlayıp da varlığı böylece kanıtlandıktan sonra bu balonun saptanabildiğini fark ettik. Dahası, önceden belirlenebilseler bile, hep kaçındığımız bir keskin ekonomik daralmaya yol açmadan bu balonun büyümesinin engellenebileceği hiç açık değildi."
[Devamı]
2004-2005'ten bir anı
Fatih Özatay, Dr.
03 Ocak 2012
O dönemde Merkez Bankası'nın, BDDK'nın da para politikasına destek olmasını sağlamak üzere bir dizi toplantı talebi oldu. Yeni yılın bu ilk yazısında biraz geriye, 2004-2005 dönemine gideceğim. Küresel krizle birlikte para politikasının finansal istikrara eskisine kıyasla daha fazla ağırlık vermesi gerektiği görüşü ağır bastı. Hem uygulamada çeşitli merkez bankaları yeni arayışlara giriyorlar hem de akademisyenler son hız çeşitli çalışmalar yapıyorlar. Mesela ‘Google akademik’ sayfasına girip ‘finansal istikrar–para politikası’ sözcüklerinin İngilizcesini yazıp, aramayı sadece 2011 ile sınırlandırsanız bile karşınıza binlerce çalışma çıkıyor.
[Devamı]
2012'de sakınmamız gerekenler
Fatih Özatay, Dr.
31 Aralık 2011
Merkez Bankası'nın 'politika faizi' olarak adlandırdığı faiz, hangi politikanın faizidir bu? O politika ne politikasıdır? Para politikası açısından önemli bir belirsizlik var. Enflasyon yüzde 10 düzeyinde. Merkez Bankası (MB), enflasyonun birkaç ay daha bu düzeyde kaldıktan sonra 2012’nin sonlarına doğru belirgin biçimde düşerek hedefe yaklaşacağını belirtiyor. Demek ki yüzde 5 olan enflasyon hedefine ‘yukarıdan’ bir yakınsama olacağını düşünüyor.
[Devamı]
Bu kadarı da fazla
Fatih Özatay, Dr.
29 Aralık 2011
Neden faiz indirip iki ay sonra faizi eskisinin iki katına yükseltmek zorunda kalıp bir de yüklü döviz satışlarına başlıyorsunuz? 2011’e damgasını vuran yurtiçi ekonomik gelişmenin Merkez Bankası’nın (TCMB) yeni para politikası olduğunu düşündüğümü salı günü belirtmiştim. TCMB, aynı gün, 2012’de uygulayacağı para politikasının çerçevesini 2002’den bu yana yaptığı gibi bizlerle paylaştı. Açıklanan çerçeve 2011’in ağustos ayından bu yana uygulanan politikadan önemli bir farklılık göstermiyor. Bugün TCMB’nin yayımladığı raporda ne yazık ki yer alan önemli bir çelişkiye değineceğim. Bu çelişki, 2011’deki para politikasının neden bu kadar karmaşık ve kafa karıştırıcı olduğunu gayet net gösteriyor.
[Devamı]
