Endişeye mahal yoktur
Güven Sak, Dr.
21 Temmuz 2016
Türkiye iktisadi dönüşümüne 1980’lerde başladı. Piyasa reformları ile Türkiye ekonomisinin önü açıldı. O vakitler kişi başına milli gelir 1500 dolar civarındaydı. 2002’de kişi başına milli gelir 3 bin dolara varmıştı. Şimdilerde ise Türkiye’nin kişi başına milli geliri 10 bin dolar civarında. Cumhuriyet tarihimizin bu son üçte birlik döneminde, Türkiye uyuşuk bir tarım ülkesinden dinamik bir sanayi ülkesine dönüştü. Başka? Bu son 35 yılda Türkiye’de hiç darbe ya da darbe teşebbüsü olmadı. Ne oldu? Türkiye, küreselleşme sürecine intibak ederek bugüne kadar zenginleşti. Piyasaları serbestleştirmek, devletin mikro kararlara müdahalesini engellemek, Türkiye’ye iyi geldi. 1980’lerin başında tam da bunları yapmıştık. Hatırlatırım.
[Devamı]
Türkiye bir Ortadoğu ülkesi olamaz
Güven Sak, Dr.
18 Temmuz 2016
Ben bu yazıyı Ankara’da, pazar sabahı yazıyorum. Cuma akşamüstü normal bir hafta sonu tatili başlangıcıydı. Planlar her zamanki gibiydi. Cuma gecesi daha bitmeden memlekette bir askeri darbe teşebbüsü olduğunu anladık. “Yok artık, ne darbesi, şaka mı bu?” diye etrafa bakarken daha önce hiç olmamış bir şey oldu. Türk savaş uçakları ve helikopterleri, Ankara’nın göbeğinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM)’ni bombalamaya başladı. Ne olduğunu ben galiba bu aşamada anladım. Hafta sonu tatili henüz bitmedi. Akşama kadar daha neler görebileceğimi şimdilik bilmiyorum. Şimdi hepimiz işlerimizin başına dönüp eskisi gibi yaşamaya başlayacağız. En azından bizden beklenen bu. Peki, sizce her şey eskisi gibi olabilir mi?
[Devamı]
Anadolu, Ankara’nın vesayetinden nasıl kurtulur?
Güven Sak, Dr.
14 Temmuz 2016
Dünya artık değişti. Çünkü küreselleşme sürecinin manası değişti. Dün, malların sınırları aştığı bir dünya vardı. Şimdi, fabrikaların sınırları aştığı bir dünyada yaşıyoruz. Dün ticaret, bayrağın arkasından giderdi. Şimdi ise ticaret, yatırımların arkasından gidiyor. Yabancı yatırım olmadan teknoloji transferi, yüksek teknolojili ihracat, katma değeri yüksek üretim filan olmuyor. Yabancı yatırım olmadan ülkenin rekabet gücü artmıyor.
[Devamı]
Suriyeli göçmenler konusunu böyle tartışamayız
Güven Sak, Dr.
11 Temmuz 2016
Bundan yaklaşık 15 yıl önceydi. Henüz TEPAV yoktu. Daha önce Türkiye’de büyükelçilik yapmış Amerikalı bir diplomatla, Amerikan düşünce kuruluşu (think tank) geleneği üzerine konuşuyordum. Deneyimli diplomat bana, “Türkiye’de düşünce kuruluşu filan olmaz” dedi. Sonra tane tane izah etti meramını. Hiç aklımdan çıkmadı. Özellikle, “Biz burada herhangi bir sorun ortaya çıktığında önce o meseleyi inceleyip neler yapılabilir diye bir bakarız. Seçenekler ortaya çıktıktan sonra da, meşrebimize göre, o meselede taraf oluruz. Hâlbuki benim gördüğüm, siz Türkler, önce tarafınızı seçiyor, sonra meseleyi tartışmaya başlıyorsunuz. Hal böyle olunca, siz bizatihi meseleyi hiç ele almıyorsunuz. Yalnızca her olayda yeniden iman tazeliyorsunuz”, demesini hiç unutamadım.
[Devamı]
Türkiye-İsrail yakınlaşması iyiye işarettir
Güven Sak, Dr.
30 Haziran 2016
Hiç İstanbul’dan Tel Aviv’e günde kaç tane tarifeli sefer olduğuna baktınız mı? Haftanın hangi gününde olduğumuza göre azıcık değişebilir ama İstanbul’dan Tel Aviv’e her gün 10’un üstünde tarifeli uçak kalkıyor. Üstelik bu kadar uçağın tüm koltukları yok satıyor. İki ülke idarelerinin birbiri ile konuşmadığı dönemde, sefer sayısında bir azalma filan da olmadı. Şimdi iki ülke hükümetinin yeniden birbirleriyle resmen konuşmaya başlamaya karar vermeleri iyiye işarettir. Türkiye-İsrail yakınlaşması, Türkiye ekonomisi için iyiye işarettir. Neden?
[Devamı]
Brexit: Avrupa Birliği dağılmaz, Türkiye kazançlı çıkabilir
Güven Sak, Dr.
27 Haziran 2016
Geçen hafta, İngilizler, Avrupa Birliği (AB)’nden ayrılmaya (Brexit) karar verdiler. İngiltere’nin AB’ye girişi hiç de erken olmamıştı. İngiltere, sonradan, 1973 yılında AB’ye dahil olmuştu. İlk çıkan da o oldu. Şimdi İngilizler dâhil herkes, ne olur, bu iş bizi nasıl etkiler diye düşünüyorlar. BBC’de, bu iş sokaktaki vatandaşı nasıl etkiler diye grafikler belirmeye başladı. Herkes bir nevi kendi derdine düştü. Bugünün ilk tespiti şu olsun: Brexit, küçük değil bir büyük hadisedir. Bu kadar önemli bir kararın özellikle kısa vadede elbette bir dizi sonucu olacaktır.
[Devamı]
Bu kayyum düzenlemesi ile yüksek teknolojili ihracat olmaz
Güven Sak, Dr.
23 Haziran 2016
Bundan iki yıl önce, Pekin’de Türkiye ekonomisi ile ilgili bir sunum yapıyordum. Türkiye’nin 1980’lerde 3 milyar dolar civarında olan ihracatının 2000’li yıllarda nasıl 150 milyar dolara doğru uzandığını anlatırken sıra, yandaki grafiğe geldi. Grafik, Türkiye’nin ihracatının ne kadarının yüksek teknolojili, ne kadarının düşük teknolojili ürünlerden oluştuğunu gösteriyor. Ayrıca ihracatın teknoloji düzeyine göre dağılımını OECD ülkeleri ile de kıyaslıyor. Türkiye, 1980’lerden bu yana bir tarım ülkesinden orta teknolojili bir sanayi ülkesine dönüştü. Ama toplam ihracatımız içinde yüksek teknolojili ürünlerin payı bir türlü artmadı. O oran, yüzde 4-5’lerde hep sabit kaldı. Halbuki 2014 itibariyle bu oranın OECD ülkeleri ortalaması yüzde 18 civarında. Türkiye, yüksek teknolojili ürünlere doğru
[Devamı]
Türkiye’den çıkan PayPal, Rusya’dan neden çıkmadı?
Güven Sak, Dr.
16 Haziran 2016
Amerikan sanal ödeme sistemi PayPal, Türkiye’deki operasyonlarını 6 Haziran 2016 itibariyle durdurdu. PayPal, 184 milyon kayıtlı kullanıcısı ile elektronik ticaret pazarının önemli aktörlerinden biri. İnternet üzerinden işlemlerinizde ödemeleri güvenle yapmanızı sağlıyor. PayPal, Haziran ayı başındaki açıklamasında, Bankacılık Düzenleme ve Denetim Kurulu (BDDK)’ndan Türkiye’de faaliyeti için gerekli lisansı alamadığı için, ülkemizdeki operasyonlarını durdurmak zorunda kaldığını söyledi. Hadise ile ilgili başka bir ayrıntı da duymadık. Konunun PayPal üzerinden elektronik işlem yapan Türk vatandaşlarına ait verilerin Türkiye’de saklanması ile alakalı olduğu söyleniyor, ancak ortada doyurucu bir açıklama yok. Ama bir sonuç var: Türkler artık PayPal üzerinden işlem yapamıyorlar. Türk şirketler
[Devamı]
Kredi/mevduat oranı yüzde 125’e vurmuşsa ben azami dikkat derim
Güven Sak, Dr.
13 Haziran 2016
Banka mevduat toplar, kredi dağıtır. Mevduat bir banka için en istikrarlı finansman yoludur. Mudi, acil dönüşler yapmaz. Bankasını kolay kolay yalnız bırakmaz. Nedir? Mevduat, kredi portföyünü en istikrarlı biçimde finanse etmeye imkân verir. Peki, bankanın dağıttığı kredi, topladığı mevduatı aşıyorsa ne olur? Banka, o vakit, mevduat haricinde, başka bir finansal kontrat vasıtasıyla topladığı fonları da kredi olarak dağıtmaya başlar. Ani dönüş ihtimali olan alana daha fazla girer, istikrarı meşkuk olur. Türkiye bankacılık sisteminde 2016 yılı itibariyle kredi/mevduat oranı yüzde 125’e dayanmıştır. Ben, bankacılık sisteminde kredi/mevduat oranı yüzde 125’e dayanmışsa ekonomi yönetimine azami dikkat tavsiye ederim. İşte bu, o “aman dikkat” yazısıdır. Gelin bakın neden?
[Devamı]
Amerika ve Çin normalleşirken, Türkiye’ye ne olur?
Güven Sak, Dr.
02 Haziran 2016
Biz, her nedense, Türkiye’yi hep Türkiye’yle kıyaslamayı severiz. Halbuki Türkiye’yi Türkiye’yle kıyaslayınca, ağaçlara bakmaktan ormanı bir türlü seçemiyoruz. Dünya biz manasız işlerle iştigal ediyoruz diye, “Şimdi bu Türklere ayıp olur, azıcık bekleyelim.” diye durup bizi beklemiyor. Hakikatle hayali birbirine karıştırınca hata yapma olasılığımız artıyor. Gün gün olası bir hatanın maliyetinin arttığı daha hızlı dönen bir dünyada kendimize ayıp ediyoruz. Gelin bugün bir grup ülkenin yirmi birinci yüzyıldaki milli gelir büyüme rakamlarına birlikte bakalım. Bir kaç sonuç çıkaralım.
[Devamı]
