Evet, yüksek faiz enflasyonu artırabilir
Fatih Özatay, Dr.
03 Temmuz 2008
Yok artık, büyüklerimizden daha iyi bilecek değiliz ya. Eğer bir devlet büyüğümüz "Yüksek faiz enflasyonu artırır" diyorsa, öyledir; kabul etmek gerekir. İlla tartışmak istiyorsanız bu görüşü, destekler mahiyette birkaç şey söylemekte yarar vardır.Ben de öyle yapacağım.Elbette benim yukarıda tırnak içine aldığım ifadede olduğu gibi veciz biçimde söz söyleme yeteneğim yok. Onun için kendi anlayacağım biçime sokuyorum bu ifadeyi. Şöyle: "Kırılgan bir ekonomide para otoritesi faizleri değiştirmiyorken, yurtiçi faizler yükseliyorsa, faizlerin yükselmesine yol açan unsurlar ileride enflasyonu da artırır." Devlet büyüklerimiz elbette bizden daha iyi bilirler. Zamanları da kıymetlidir. Bu nedenle aradaki kısmı atlamış ve 'yüksek faiz yüksek enflasyon' demiş olabilirler. Doğal...Kırılgan
[Devamı]
Düşük büyüme hızımızın nedenleri
Fatih Özatay, Dr.
30 Haziran 2008
Afganistan'ın kişi başına gelir düzeyi 724 dolar, Etiyopya'nın 806 dolar, Norveç'inki ise 53 bin dolar. Büyük bir uçurum söz konusu. Daha uç örnekler de var. Mesela Zimbabwe 188 dolar, Lüksemburg 80500 dolar. Neden?Ülkelerarası gelir farklılıkları üç ayrı boyutta ele alınıyor. İlk ikisi durum saptamasına ilişkin, üçüncüsü ise ekonomi politikasına yönelik. İlk olarak verimlilik, teknoloji, sermaye birikimi, işgücünün boyutu ve niteliği araştırılıyor. Farklılıkların bunların hangilerinden kaynaklandığı belirlenmek isteniyor.İkinci olarak verimlilik, teknoloji ve üretim faktörlerinde gelir farklılıklarına yol açan olumsuz 'durum'un arkasındaki nedenlere iniliyor. Üç grupta toplanabilir bu çalışmalar: Kurumsal yapı (mevcut yasaların niteliği, yasalara ne ölçüde uyulduğu gibi), dışa a
[Devamı]
Olması gereken olmayınca
Fatih Özatay, Dr.
29 Haziran 2008
Perşembe günü, Türkiye İstatistik Kurumu satın alma gücü ile ölçülen kişi başına gelir düzeyimizi açıkladı. Çalışma OECD ve Eurostat ile birlikte yürütülmüş. Dolayısıyla Türkiye'ye ilişkin verilerin yanı sıra AB'ye üye 27 ülkenin, üyelik sürecindeki ülkelerin, Norveç, İsviçre, İzlanda, Sırbistan ve Arnavutluk'un verileri de var. Veriler 2007 yılına ait. Tüm ülkelerin milli gelirleri o ülkelerde yaşayanların satın alma güçleri ile ölçüldüğünden uluslararası gelir karşılaştırmaları daha sağlıklı yapılabiliyor.
[Devamı]
Türkiye ayrışıyor...
Fatih Özatay, Dr.
26 Haziran 2008
Son birkaç yıldır ekonomimizde gözlenen olumsuz gelişmeleri sadece küresel olumsuzluklara bağlamak hem kolaycı bir yaklaşım, hem de doğru değil. Bizim içeride (elbirliğiyle) yaptıklarımızın ve de yapamadıklarımızın da önemli bir rolü var bu gidişatta.Pazar günü bu köşede Türkiye'nin büyüme performansı,bize benzer ülke gruplarıyla karşılaştırıldı. Karşılaştırmada yer alan üç grup ülkenin (Merkezi ve Doğu Avrupa, Asya-4 ve BRICK) 2007 büyüme hızları 2002-2006 döneminde gerçekleştirdikleri büyüme hızından daha yüksekti. Oysa Türkiye'nin 2007 büyüme performansı 2002-2006 dönemine kıyasla oldukça kötü oldu. IMF bu ayrışmanın 2008'de de sürebileceğini söylüyor bize.Ayrışmaya bir de ülke riski açısından bakalım. Ülkelerin riskini 'özet biçimde' gösteren birkaç gösterge var. Bunlardan bir
[Devamı]
Yine faiz politikası üzerine
Fatih Özatay, Dr.
23 Haziran 2008
Geçen hafta eğlenceli bir oyundan söz etmiştim. Nerdeyse hiç ara verilmeden hükümet üyeleri tarafından faiz politikası eleştiriliyor Merkez Bankası'nın. İşin eğlenceli tarafı şuydu: Kendilerine tabanlarından yönelen eleştirilerin hiç olmazsa bir kısmını Merkez Bankası'nı hedef göstererek savuşturmaya çalışırken ufak bir çam deviriyorlardı. Bu eleştirilerle aslında kendi hükümetlerinin uyguladığı ekonomik programın en önemli iki ayağından birisinden duydukları kızgınlığı dile getiriyorlardı.
[Devamı]
Gerçek işsizlik daha yüksek
Fatih Özatay, Dr.
19 Haziran 2008
Mart ayına ait işgücü istatistikleri açıklandı. Bir süredir ekonomimiz düşük bir hızda büyüyor. 2008'deki büyüme hızımız muhtemelen 2007'deki düşük hızın da altında kalacak. Bu olgu, verimlilik artışı ve geleneksel bazı sektörlerdeki çözülme gibi unsurlarla birleştiğinde işsizlik düzeyimizi de artırıyor. İşsizlik oranının yüksekliği karşı karşıya kaldığımız sorunların en önemlilerinden bir tanesi. 15 ve daha yukarı yaşta olup da askerlik yapmayan ya da öğrenci olmayanları dikkate aldığımızda 'kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus'a ulaşıyoruz. İstihdama ilişkin hesaplamalar için çıkış noktasına yani. Mart 2008 itibarıyla kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfusumuz 49.8 milyonmuş. Bir yıl öncesine göre 746 bin kişi artmış.İşsizlik ve istihdam oranlarını hesaplamak için bu nüfu
[Devamı]
İki ilginç haber
Fatih Özatay, Dr.
16 Haziran 2008
Ankara'da suratların giderek asıldığı şu günlerde iki tane ilginç haber çıktı. İlginçliklerinin yanı sıra eğlenceli unsurlar da taşıyorlar. Haftaya başlarken gelin bu iki habere kısaca bakalım. Birincisi içeriden: Adet olduğu üzere Merkez Bankası'nın (MB) para politikası hakkında bir bakanımız açıklamalarda bulundu. Bu açıklamalar yine adet olduğu üzere MB'nin faiz haddini yüksek bir düzeyde tutması nedeniyle iç talebin ve dolayısıyla satışların yeterli bir düzeyde olmadığı hakkındaydı. Bu tür açıklamalara çok farklı açılardan bakılabilir. Bir bakış biçimi şu: MB'nin bağımsızlığının ne derece önemli olduğunu ve bunun da yetkililer indinde kabul gördüğünü gösteriyor. Cidden... Cidden, çünkü dönüp seçmenlere şu söylenebiliyor: "Tamam, faizlerin yüksekliği nedeniyle 'piyasalarda yapr
[Devamı]
Miyop olup uzak gözlüğü takmamak
Fatih Özatay, Dr.
15 Haziran 2008
Grafikte artık bu köşenin okurlarının yabancısı olmadıkları bir tema yeniden yer alıyor: 1980'lerin başından bu yana fert başına gelir düzeyimiz gelişmiş ülkelere kıyasla pek bir iyileşme göstermiyor. Daha önceleri AB üyesi ülkelere kıyasla durumumuzu resmetmiştim. Şimdi ABD'ye kıyasla bir durum değerlendirmesi var. Türkiye için kullandığım milli gelir verileri yukarıya doğru güncellenmiş yeni açıklanan veriler. Grafikte Brezilya, Çin ve Kore'nin durumları da gösteriliyor. Brezilya'nınkini pazar günü içimize bir nebze de olsa su serpilsin diye verdim. İçimize bir başka ferahlık verebilecek unsur son yıllarda gösterdiğimiz gelişme. Oysa Çin ve Kore'ye bakınca durup düşünmemiz gerekiyor. Özellikle de Kore'ye. Daha önce verdiğim grafikte İrlanda da yer alıyordu. O da müthiş bir per
[Devamı]
Daha uzun süreli faiz artırımı mı?
Fatih Özatay, Dr.
12 Haziran 2008
Sorumuz şu: Değişen enflasyon hedefleri Merkez Bankası'nın (MB) faiz politikası açısından ne ima ediyor? Ama sorunun yanıtına geçmeden önce birkaç özür paragrafına ihtiyaç var. Kendi ülkesinin ekonomisinin nasıl işlediğine daha yeterince akıl erdiremeden başkalarının ekonomileri üzerinde yazmaya kalkınca böyle oluyor işte. Pazar günkü yazımda ABD'de işsizlik oranının 1986'dan beri en yüksek düzeyine eriştiğini belirtme cesareti göstermişim. Rakamsız olur mu hiç; bir de rakam vermişim: Yüzde 5.5 demişim. Doğru değil elbette. Doğru olan şu: Rekor kıran, bir dönem öncesine kıyasla işsizlik oranındaki artış; işsizliğin kendisi değil. Benim açımdan işin daha 'eğlenceli' yanı da şu: Daha birkaç hafta öncesi makroekonomi dersinde işsizlik konusu ile cebelleşiyordum. Kullandığım kitap ö
[Devamı]
Hedef değişikliği ve kredibilite
Fatih Özatay, Dr.
09 Haziran 2008
Enflasyon hedeflemesi rejimi çerçevesinde bir merkez bankası hedef değiştirmek gibi sevimsiz bir durumla karşı karşıya kalsaydı, bunu anlatabilmek için içinde bulunduğumuz koşullardan daha elverişli koşullar bulamazdı. Her türlü dışsal olumsuzluk mevcut: Enerji fiyatları yüksek, emtia fiyatları ve gıda fiyatları da öyle. Üstüne üstelik bir de uluslararası mali piyasalarda deprem var. Bu büyük bir belirsizlik yaratıyor. Her an kurda yeni bir sıçrama olabileceği gibi, her şeyin yolunda gider gibi olduğu haftalarda kur düşebilir de.
[Devamı]
