Lira hep değerlenme baskısı altında olacak
Fatih Özatay, Dr.
14 Ekim 2007
'İhracatçı ne yapsın?'Son yazımın başlığı böyleydi. 'Sıfırdan' işe başlayıp salt mühendisliklerinin gücüyle ileri teknoloji kullanarak üretim yapan, üretiminde kendi geliştirdikleri tekniği kullanan ve ürettikleri malı da dünyanın dört bir tarafına ihraç eden karıkoca iki müteşebbisten söz etmiştim. Liranın değerlenme sürecinde bir yandan verimliliklerini artırarak, diğer yandan da malzemeden çok 'fikir' satıyor olmaları nedeniyle ayakta kalmışlardı. Ama kurdaki son gelişmeler karşısında direnme güçleri de sona gelmişti.Olumsuz dışsal şokların yokluğunda kurdaki ana eğilim düşme yönünde olacak. Hem kısa vadede hem de orta vadede. Bu, çok açık biçimde görülüyor.Kısa vade için gerekçemi perşembe günü yazmıştım. Kısaca tekrarlayayım: Birincisi, gelişmiş ülke piyasalarında işlerin d
[Devamı]
İhracatçı ne yapsın?
Fatih Özatay, Dr.
11 Ekim 2007
Komşum Murat ihracatçı. Seksen kişiyi istihdam ediyor. Ürettiği malı dünyanın her tarafına satıyor. Fabrikası, alanında dünyanın önde gelen fabrikaları arasında. İki yıl önceki bir konuşmamızda sattığı her ürünün fiyatının çok önemli bir kısmının mühendislikten oluştuğunu söylüyordu. İleri teknoloji kullanıyor. Eşi ve kendisi mühendis, patentleri de var.Bahçelerimiz çok yakın birbirine. Geçen gün bizim duvarın oradan geçerken şöyle dedi: "Ya, Fatih, verimliliği artıra artıra şimdiye kadar idare ettik. Ama artık (boğazını işaretle) burama kadar geldi, güzel bir özgeçmiş hazırladım; 'tecrübeli makine mühendisi iş arıyor' diye ilan vereceğim". Kibar çocuktur, üstelik komşuyuz, eski meslektaşız, aynı okuldan mezunuz, küçük oğullarımız can ciğer arkadaş; bu nedenlerden olsa gerek, be
[Devamı]
Fed'in olası tavrı
Fatih Özatay, Dr.
08 Ekim 2007
ABD'nin tarım dışı istihdamının ağustos ayında 4 bin azaldığı açıklanmıştı bir ay önce. Cuma günü bu sayıda önemli bir düzeltmeye gidildi; azalmak bir tarafa istihdamın 85 bin arttığı açıklandı. Düzeltmenin temel nedeni ise kamu istihdamının (eğitim sektöründeki) bir ay önce aslında olduğundan az hesaplanmasıydı. Eylül ayında ise tarım dışı istihdamın 100 bin artığı duyuruldu. Bu da beklenen istihdam artışının 10 bin üzerindeydi.Bu gelişmeler sonucunda ABD Merkez Bankası'nın (Fed) bir sonraki toplantısında alacağı tavra ilişkin tahminler de değişti. Verinin açıklanmasından önceki dakikalarda ekim ayındaki toplantısında Fed'in faiz indirme olasılığı yüzde 72 olarak görülürken, verinin açıklanmasından sonraki dakikalarda bu olasılık yüzde 46'ya kadar düştü. Bekleyişlerdeki bu deği
[Devamı]
ABD tarım dışı istihdam verisinde büyük revizyon
Fatih Özatay, Dr.
07 Ekim 2007
Şu ABD otoritelerinin yaptığına bir bakın: Ekonomistlerin bekleyişleri 'önemli miktarda artacak' şeklinde iken, bir ay önce açıklanan rakamlara göre, ABD'nin tarım dışı istihdamında ağustos ayında azalma olmuştu. Bu açıklamayla birlikte ABD Merkez Bankası'nın (Fed) 18 Eylül'deki toplantısında faiz indirimine gideceğine kesin gözüyle bakılmaya başlanmıştı. Gerçekten de öyle oldu; hatta Fed beklenenin de ötesine geçti ve politika faizini 0.5 puan düşürdü.Cuma günü eylül ayına ait istihdam verileri açıklandı. Aynı zamanda da ağustos ayı verilerinde düzeltilmeye gidildi. Öğrendik ki meğerse ABD'de ağustos ayında tarım dışı istihdam azalmamış. Aksine 89 bin kişi artmış!Şimdi bu düzeltme Türkiye'de olsaydı, sizce ertesi gün basında ne tür yorumlar okurduk? Mesela şuna ne dersiniz? "TÜ
[Devamı]
Yeni bir çapanız olsun ister miydiniz?
Fatih Özatay, Dr.
04 Ekim 2007
Yeni çapa üzerine pazar günü başladığım 'dizi'ye devam ediyorum. Önce özetleyeyim: Stand-by yerine, IMF ile farklı bir anlaşma çerçevesi olasılığı vardı. O çerçevenin ismi de 'Rezerv Artırma İmkânı (reserve augmentation line: RAL)' idi. IMF ile RAL anlaşması imzalayabilecek ülkenin uzun bir süredir sağlam bir makroekonomik politika uyguluyor olması gerekiyordu. Borcu sürdürülebilir düzeyde olmalıydı. Normal koşullar altında IMF kredisi kullanım ihtiyacı olmamalıydı. Buna karşın ani sermaye hareketlerinin yaratabileceği tahribata karşı bir miktar kırılganlık göstermeliydi ekonomi. Ama bu kırılganlıkların azaltılmasına çalışılan bir yapısal reform ajandasına da sahip olmalıydı.Bu durumda yenilenebilir birer yıllık RAL anlaşması imzalayabiliyordu o ülke. Bu anlaşmanın sağladığı imk
[Devamı]
'Yeni çapa!' konusuna devam
Fatih Özatay, Dr.
01 Ekim 2007
Dün şu 'yeni çapamızdan' söz ediyordum.Aslında ortada yeni bir çapa falan yoktu. Stand-by yerine, IMF ile farklı bir anlaşma çerçevesi olasılığı vardı. O çerçevenin ismi de 'Rezerv Artırma İmkânı (reserve augmentation line: RAL)' idi.Bizde yapılan döviz rezervine dayalı yeni program tartışmaları dikkate alınınca işin bir de eğlenceli tarafı vardı. IMF'nin ilgili dokümanları (dünkü yazıda nasıl bulunacakları var) okununca ortaya çıkıyordu: Yeni uygulamanın amaçları arasında "disiplinli bir makroekonomik politika çerçevesine sahip olan, ancak hâlâ bazı kırılganlıkları bulunan üye ülkelerin maliyeti yüksek olan döviz rezervi biriktirme ihtiyaçlarını azaltmak" gösteriliyordu.RAL anlaşması imzalayan bir ülke normal koşullar altında kredi kullanmıyor IMF'den. Ancak bu anlaşmayı imzala
[Devamı]
Çapanın sözlük anlamı mı değişti?
Fatih Özatay, Dr.
30 Eylül 2007
Uzun bir süredir düzgün makroekonomik politikalar uygulayarak kamu finansmanını disiplin altına alan, borcunu sürdürülebilir düzeylere çekmiş, uyguladığı politikalara güven duyulan ama hâlâ küresel piyasalarda olacak biteceğe karşı hassasiyet gösterebilecek ülkeleri düşünün. Bu tür ülkelerde bilanço sorunları kısmen sürüyor olabilir. Mesela, bankacılık sektörü sağlamdır, ancak şirketler kesiminin döviz borçları döviz cinsinden alacaklarından çok daha fazladır.Küredeki olumsuz büyük bir şok, uluslararası sermayenin bu tür ülkelerden çekilmesine, kendi güvenli limanlarına doğru yelken açmasına yol açabilir. Bu durumda bu ülkelerde büyük kur sıçramaları görülecek, dolayısıyla, yukarıda belirttiğim türden bilanço zayıflığı gösteren kesimler derinden sarsılabilecektir.Diğer bir ifade
[Devamı]
Acil eylem planı?
Fatih Özatay, Dr.
27 Eylül 2007
Dünya Bankası'nın beş yıldır yayımladığı bir rapor var: 'İş Yapma' (Doing Business) Raporu. Bunlardan sonuncusu (2008 için olanı) dün yayımlandı. Rapor, 178 ülkeyi iş hayatına ilişkin düzenlemeler ve mülkiyet haklarının korunmasına yönelik mevzuat açısından karşılaştırıyor.Bu karşılaştırma 10 ayrı başlığa ilişkin çeşitli göstergeler üzerinden yapılıyor. Bu alanlar şunlar: Yeni işyeri açılmasına ilişkin mevzuat, inşaat ruhsatlarına yönelik işlemler, istihdam düzenlemeleri, gayrimenkul tapusu işlemleri, kredi mevzuatı, azınlıktaki hissedarların haklarının korunması, vergi mevzuatı, dış ticaret mevzuatı, sözleşme hükümlerine uyulması ve iflas halinde işin kapatılmasına ilişkin mevzuat. Daha sonra bu alanlardaki çeşitli göstergeler tek bir endekse dönüştürülüyor ve ülkeler sıralanıy
[Devamı]
Küçük dünyaya hapsolmak
Fatih Özatay, Dr.
24 Eylül 2007
Küreselleşmenin ulusal para otoritelerinin gücünü azalttığı savı öne sürülüyor. Dün bu konuya bir giriş yapmıştım. Temelde şu sorularla ilgiliyim: Küreselleşmenin had safhaya vardığı günümüzde tekil merkez bankalarının başarılı bir para politikası yürütmeleri mümkün mü? Diğer bir ifadeyle, küredeki gelişmelerden bağımsız olarak kendi ekonomilerinin ihtiyaçlarına göre faiz kararı alabilirler mi? Alırlarsa, bu kararlar arzulanan sonuçları doğurur mu?
[Devamı]
Küreselleşme altında Beşiktaş Marsilya'ya karşı
Fatih Özatay, Dr.
23 Eylül 2007
Salı akşamı 21.45'te şampiyonlar ligi maçı var Beşiktaş'ın. Küçük oğlum Deniz çok heyecanlı; her zamanki gibi formasıyla çok önceden televizyon karşısındaki yerini alıyor. Sabah çok dil döktü annesine. Ertesi gün okul olduğu için erken yatması gerekiyor. Yine de maçın bir devresini izleme izni kopardı. Maç öncesinde, meraklılarını 'havaya sokacak' konuşmalar var orada burada. O çoktan havaya girmiş durumda, ama olsun, konuşmaları dinlemek lazım. O kanal senin, bu kanal benim aralarında gezinmek istiyor. Gezinemiyor. Benim yüzümden. Başka bir heyecan fırtınası daha var çünkü. 21.15'te Amerika Merkez Bankası (Fed) faiz kararını açıklayacak. Bir 'maç öncesi' yayını da Bloomberg kanalında var. Çeşitli bölge Fed'lerinin eski başkanları arzı endam ediyorlar. Başka uzmanlar falan da var
[Devamı]
