Olumlu senaryo
Fatih Özatay, Dr.
10 Haziran 2020
Küresel finansal krizde, büyük yükselen piyasa ekonomilerinin önemli bir kısmının ekonomileri 2008’in ikinci çeyreğinden itibaren daralmaya başladı. Bir kısmı 2009’un ilk çeyreğinde, bir kısmı da ikinci çeyreğinde dibe vurdu. 2009’un ikinci yarının başından itibaren toparlanma süreci başladı ve hızlı sayılabilecek bir toparlanma yaşadı. O dönemde, büyük gelişmiş ülkelerin merkez bankalarının hızla parasal genişlemeye gitmeleri ve politika faizlerini sıfır ya da sıfıra çok yakın bir düzeyde belirlemeleri, yükselen piyasa ekonomileri açısından bir potansiyel dış kaynaktı. Nitekim küresel kriz yangınının söndürülmesiyle, bol likidite, gidecek ülke aradı. 2008’in özellikle son ve 2009’un ilk çeyreklerinde, yükselen piyasa ekonomilerinin çoğundan önemli miktarda net sermaye çıkışı yaşanmışken,
[Devamı]
Kamu borcu
Fatih Özatay, Dr.
05 Haziran 2020
1990’ların sonlarına doğru yayınlanan bir çalışma ile başladı: Ekonomilerinin daraldığı dönemlerde, Latin Amerika ülkeleri ile gelişmiş ülkelerin verdikleri maliye politikası tepkisinin tamamen ters olduğu gösterildi. Gelişmiş ülkeler, düşen iç talebi canlandırmak için maliye politikalarını gevşetirken (kamu harcamasını artırıp vergi oranını düşürürken), Latin Amerika ülkeleri maliye politikasını sıkılaştırmak (kamu harcamasını kısıp, vergileri artırmak) zorunda kalıyorlardı. İlk tür maliye politikası ‘döngü karşıtı’, ikinci tür ise ‘döngüye paralel’ olarak adlandırılıyor.
[Devamı]
2020 büyüme oranı
Fatih Özatay, Dr.
03 Haziran 2020
2020’de büyüme oranı ne düzeyde gerçekleşebilir? Bunca belirsizliğin ortasında açık ki yanıtlaması çok zor bir soru. COVID-19 üzerine Güven Sak ile birlikte kaleme aldığımız ikinci yazı DÜNYA’da 13 Nisan’da yayınlandı. O tarihte mevcut sosyal mesafe koyma önlemlerinin -değişmeden sürdüğü her birim zaman aralığı için- ekonomiye etkisinin ne olabileceğini gösteren bir tablo vermiştik. Yüzde 38 gibi bir küçülme oranı ortaya çıkıyordu. Farklı bir ifadeyle, önlemlerin üç ay değişmeden sürmesi halinde, ekonominin o üç ayda bir yıl öncesinin aynı dönemine kıyasla yüzde 38 oranında küçüleceğini hesaplamıştık. Hata payının oldukça yüksek olduğunu (-30 ile -50 arasında bir aralık düşünülebileceğini) belirtmiş ve sadece bir ‘mertebe’ vermeyi amaçladığımızı vurgulamıştık.
[Devamı]
Sermaye kontrolü
Fatih Özatay, Dr.
29 Mayıs 2020
Anlamadığım konular listesinin ilk sıralarında “ekonomi politikası önermeleri yapılırken ya da önerilen politikaları değerlendirirken fanatik bir futbol taraftarı gibi davranılması” yer alıyor. Sonuçta ekonominin içinde bulunduğu koşullar ile dış koşullara göre bir politika uygulamak gerekir. A durumunda uygun olan bir politika B durumunda zararlı olacaksa ve biz B koşulları altındaysak fanatik bir “A’cı” gibi mi davranmalıyız? Ne mantığı var bunun?
[Devamı]
IMF programlarının günahlarını unutmayalım başarılarını da
Fatih Özatay, Dr.
22 Mayıs 2020
IMF’nin internet sitesine girip ‘ülkeler’ sekmesinden Arjantin’i seçer ve bu ülkeyle ilgili yayınları karıştıracak olursanız şu ilginç raporu bulabilirsiniz: “Arjantin’deki Krizden Dersler”. Yayınlanma tarihi 8 Ekim 2003.
[Devamı]
Borç ötelemesi ve rezerv tartışma(ma)sı
Fatih Özatay, Dr.
20 Mayıs 2020
Döviz rezervi, önümüzdeki bir yıllık dönemde ödenmesi gereken dış borcumuz, düşen ihracat ve turizm gelirlerimiz çerçevesinde yapılan tartışmalarda sıklıkla atlandığını ya da yeterince ele alınmadığını düşündüğüm iki önemli nokta var.
[Devamı]
Olağanüstü ortamda sermaye kontrolü ya da borç ötelemesi ayıp mı?
Fatih Özatay, Dr.
15 Mayıs 2020
İki soru: Dalgalı kur rejimi uygulamak zorunda mıyız? Sermaye hareketleri illa serbest mi olmalı? İlk soruya yanıt: Hayır, dalgalı kur rejimi uygulamak zorunda değiliz elbette. Ama fikrimi sorarsanız, dalgalı kur rejimi iyidir derim. Özellikle böyle stres dönemlerinde. Tampon vazifesi görür; ekonominin dengelerini bozan nafile uygulamalardan korur. Ama ayrı bir tartışma konusu; geçeyim.
[Devamı]
Rahip krizi, küresel krize kıyasla çok daha mı şiddetli?
Fatih Özatay, Dr.
13 Mayıs 2020
Son iki krize GSYH ve istihdam oranı (çalışan sayısının çalışma yaşındaki nüfusa oranı) açısından bakmak istiyorum. Sözünü ettiğim krizler elbette Küresel Kriz (2008-2009) ve Rahip Krizi (2018-2019).
[Devamı]
Kalıplardan çektiğimiz kadar başka bir şeyden çekmedik
Fatih Özatay, Dr.
07 Mayıs 2020
Belki de birkaç neslin yaşamayacağı bir süreçten geçiyoruz. ‘Olağanüstü’ yeterli olmaz tanımlamak için. Peki, böyle bir süreçte ‘normal’ dönemlerin kalıpları içinde bakma lüksümüz var mı karşılaştığımız sorunlara?
[Devamı]
İktisadi temeller, balonlar ve kur
Fatih Özatay, Dr.
01 Mayıs 2020
Döviz piyasasına müdahale edip döviz kurunu şu ya da bu düzeyde tutmak yanlış mı? Bu sorunun yanıtı yok. Yok, çünkü eksik bir soru. En azından iki unsur eksik. Birincisi, müdahale edilen koşulları bilmemiz gerekiyor. Döviz kurunda istenmeyen hareketi doğuran (yükselme olsun) o ülkenin iktisadi temelleri mi yoksa döviz kurunda iktisadi temellerden kopuk bir balon mu oluşmuş durumda? Mesela maliye politikası bozuk mu, risk primi dikkate alındığında yurtiçi faiz çok mu düşük, enflasyon yüksek ve düşmesi beklenmiyor mu, ekonomiye duyulan güvende belirgin bir erozyon mu söz konusu, ülkeye ilişkin risk algılamasını artıran gelişmeler mi var? Politik istikrarsızlık mı söz konusu? Bunlar ve benzeri iktisadi temelleri yansıtan göstergeler olumsuzluğa işaret etmiyor ama ileriye yönelik bekleyişlerde
[Devamı]
