Eşik enflasyonu aşmadık ki...
Fatih Özatay, Dr.
28 Ekim 2007
Şunla başlayayım: Özellikle kamu borcunun yüksek düzeylerde olduğu ülkelerde enflasyon belli bir eşiğin üzerinde ise enflasyonla mücadele etmek ekonomik büyüme hızını da artırıcı bir işlev görür.
[Devamı]
Dalgada sürüklenmek
Fatih Özatay, Dr.
25 Ekim 2007
Bazı önerileri dile getirirken insan çok tereddüt ediyor. Bu öneriler bir analiz sonucunda ortaya konuluyor. O analiz dikkate alınmadan sadece sonuçla, yani salt öneriyle ilgilenilirse tehlikeli yanlış anlamalar ortaya çıkabiliyor.Yanlış anlaşılmasından korktuğum iki önerim var: Birincisi üzerinde kapsamlı bir şekilde 18 Mart tarihli yazımda durmuş ve yazıya 'Faiz dışı fazla hedefini milli gelirin yüzde 5.5'ine düşürebiliriz' başlığı atmıştım. Mart ayından önceleri de bu tür indirim yapılabileceğine değinen yazılar yazdığımı hatırlıyorum.İkinci önerimi ilk 2006'da dile getirdim. En son da geçen haftanın yazılarını bu konuya ayırdım. O öneri de Merkez Bankası'nın uygun bir zamanlamayla daha esnek bir enflasyon hedeflemesine geçebileceğiydi. Daha esnekten kastedilen ise rekabet gü
[Devamı]
Büyük bir fırsatı kaçırmak üzereyiz
Fatih Özatay, Dr.
22 Ekim 2007
2008 yılı için açıklanan faiz dışı fazla hedefi, kriz sonrasındaki hedeflerin bir puan altında açıklandı. Milli gelirin yüzde 5.5'i olarak açıklanan bu hedef yeterli mi? Şüphesiz bu soru "Neye göre yeterli?" sorusunu da beraberinde getiriyor.Bunun tek bir yanıtı var: Kamu borcunun milli gelire oranını (borç oranı) düşürüp, Türkiye ekonomisinin kırılganlıklarını azaltarak daha güvenilir bir ekonomi yaratıp daha hızlı büyüyebilmemizi sağlayacak sağlam bir zemin oluşturmak için.Geçmişteki yüksek kamu borcunun başımıza açtığı sayısız bela var. Sicili temiz olmayan ülkelerin yüksek kamu borcu ile birlikte yaşayabilmeleri oldukça zor. Aynı düzeydeki borç oranı gelişmiş ülkelerde sorun yaratmazken, bizim gibi ülkeleri bir krizden ötekine sürüklüyor. Dün bunun iki nedeni üzerinde durmuş
[Devamı]
Yüzde 5.5 faiz dışı fazla yeterli mi?
Fatih Özatay, Dr.
21 Ekim 2007
1980'lerin sonlarına gelindiğinde Belçika ve İtalya'da kamu borcunun milli gelire oranı (borç oranı diyelim) yüzde 100'ler dolayındaydı. Bu ülkelerin borç vadeleri borç oranları daha düşük olan gelişmiş ülkelerin vadeleri ile karşılaştırıldığında daha kısaydı. Borçlanma faizleri de 'normal'in biraz daha üzerindeydi. Bu 'sorunlara' karşın, o tarihlerde bu ülkeler için 'kriz kapıda' yorumları yapılmıyordu.Türkiye'de en yüksek borç oranı yüzde 105 ile kriz sonrasında görüldü. Belçika ve İtalya'dakinin tersine, kriz sonrası temel gündem maddemiz "Hazine bugünkü itfasını acaba gerçekleştirebilecek mi?" sorusuna yanıt aramaktı. Dünyanın dört bir yanından borcumuzun neden sürdürülebilir olmadığına dair raporlar yağıyordu. Had safhaya ulaşan sürdürülebilirlik kaygıları Hazine'nin kredi
[Devamı]
MB, ihracatçı için daha esnek olabilir
Fatih Özatay, Dr.
18 Ekim 2007
Merkez Bankası'nın (MB) ihracatçı için neler yapabileceğini sorguluyordum. Yapabileceklerini uygulanmakta olan enflasyon hedeflemesi çerçevesinde tartışalım. Şüphesiz başka uygulanabilecek para politikası rejimleri de var. Ama Türkiye'de 2002 başından beri bu rejim uygulanıyor ve de yakın gelecekte de uygulanmaya devam edileceği görülüyor.Enflasyon hedeflemesi uygulayan ülkelerin çoğunda bu rejim şöyle çalışıyor: Parlamentolar yasayla merkez bankalarına fiyat istikrarı sağlanmasını ana amaç olarak veriyorlar. Yine yasalar çerçevesinde hükümet ile birlikte bir enflasyon hedefi saptanıyor. Merkez bankaları hedefe ulaşmak için gerekli gördükleri araçları kullanmakta serbest oluyorlar. Bu araç ise kısa vadeli faiz oranı. Bu faiz nasıl saptanıyor?Genelde iki tür enflasyon hedeflemesi
[Devamı]
MB, ihracatçı için ne yapabilir?
Fatih Özatay, Dr.
15 Ekim 2007
Merkez Bankası (MB) gökten zembille inmiş bir kurum değil. Bir yasası var. Bu yasada, son olarak Mayıs 2001'de kapsamlı bir değişikliğe gidildi. Yasası çerçevesinde MB'nin ana amacı fiyat istikrarını sağlamak. Yine yasaya göre hükümet ile birlikte bir enflasyon hedefi belirleniyor. Bu hedefe ulaşmak için gerekli gördüğü her aracı kullanmakta serbest MB.Teknik anlatımıyla araç bağımsızlığına sahip, amaç açısından ise bağımsız değil. Merkez Bankası bağımsızlığı ile ilgili literatüre bakarsanız da bu gayet doğal. Demokratik bir toplumda ana amaç (fiyat istikrarı) yasayla belirleniyor ve bu ana amaç çerçevesinde kısa vadeli hedefler (Türkiye'de yıllık ve üç yıllık enflasyon hedefleri) ise hükümetle birlikte saptanıyor.Bunun böyle olmasının bir yararı şu: Hükümeti de enflasyonla müca
[Devamı]
Lira hep değerlenme baskısı altında olacak
Fatih Özatay, Dr.
14 Ekim 2007
'İhracatçı ne yapsın?'Son yazımın başlığı böyleydi. 'Sıfırdan' işe başlayıp salt mühendisliklerinin gücüyle ileri teknoloji kullanarak üretim yapan, üretiminde kendi geliştirdikleri tekniği kullanan ve ürettikleri malı da dünyanın dört bir tarafına ihraç eden karıkoca iki müteşebbisten söz etmiştim. Liranın değerlenme sürecinde bir yandan verimliliklerini artırarak, diğer yandan da malzemeden çok 'fikir' satıyor olmaları nedeniyle ayakta kalmışlardı. Ama kurdaki son gelişmeler karşısında direnme güçleri de sona gelmişti.Olumsuz dışsal şokların yokluğunda kurdaki ana eğilim düşme yönünde olacak. Hem kısa vadede hem de orta vadede. Bu, çok açık biçimde görülüyor.Kısa vade için gerekçemi perşembe günü yazmıştım. Kısaca tekrarlayayım: Birincisi, gelişmiş ülke piyasalarında işlerin d
[Devamı]
İhracatçı ne yapsın?
Fatih Özatay, Dr.
11 Ekim 2007
Komşum Murat ihracatçı. Seksen kişiyi istihdam ediyor. Ürettiği malı dünyanın her tarafına satıyor. Fabrikası, alanında dünyanın önde gelen fabrikaları arasında. İki yıl önceki bir konuşmamızda sattığı her ürünün fiyatının çok önemli bir kısmının mühendislikten oluştuğunu söylüyordu. İleri teknoloji kullanıyor. Eşi ve kendisi mühendis, patentleri de var.Bahçelerimiz çok yakın birbirine. Geçen gün bizim duvarın oradan geçerken şöyle dedi: "Ya, Fatih, verimliliği artıra artıra şimdiye kadar idare ettik. Ama artık (boğazını işaretle) burama kadar geldi, güzel bir özgeçmiş hazırladım; 'tecrübeli makine mühendisi iş arıyor' diye ilan vereceğim". Kibar çocuktur, üstelik komşuyuz, eski meslektaşız, aynı okuldan mezunuz, küçük oğullarımız can ciğer arkadaş; bu nedenlerden olsa gerek, be
[Devamı]
Fed'in olası tavrı
Fatih Özatay, Dr.
08 Ekim 2007
ABD'nin tarım dışı istihdamının ağustos ayında 4 bin azaldığı açıklanmıştı bir ay önce. Cuma günü bu sayıda önemli bir düzeltmeye gidildi; azalmak bir tarafa istihdamın 85 bin arttığı açıklandı. Düzeltmenin temel nedeni ise kamu istihdamının (eğitim sektöründeki) bir ay önce aslında olduğundan az hesaplanmasıydı. Eylül ayında ise tarım dışı istihdamın 100 bin artığı duyuruldu. Bu da beklenen istihdam artışının 10 bin üzerindeydi.Bu gelişmeler sonucunda ABD Merkez Bankası'nın (Fed) bir sonraki toplantısında alacağı tavra ilişkin tahminler de değişti. Verinin açıklanmasından önceki dakikalarda ekim ayındaki toplantısında Fed'in faiz indirme olasılığı yüzde 72 olarak görülürken, verinin açıklanmasından sonraki dakikalarda bu olasılık yüzde 46'ya kadar düştü. Bekleyişlerdeki bu deği
[Devamı]
ABD tarım dışı istihdam verisinde büyük revizyon
Fatih Özatay, Dr.
07 Ekim 2007
Şu ABD otoritelerinin yaptığına bir bakın: Ekonomistlerin bekleyişleri 'önemli miktarda artacak' şeklinde iken, bir ay önce açıklanan rakamlara göre, ABD'nin tarım dışı istihdamında ağustos ayında azalma olmuştu. Bu açıklamayla birlikte ABD Merkez Bankası'nın (Fed) 18 Eylül'deki toplantısında faiz indirimine gideceğine kesin gözüyle bakılmaya başlanmıştı. Gerçekten de öyle oldu; hatta Fed beklenenin de ötesine geçti ve politika faizini 0.5 puan düşürdü.Cuma günü eylül ayına ait istihdam verileri açıklandı. Aynı zamanda da ağustos ayı verilerinde düzeltilmeye gidildi. Öğrendik ki meğerse ABD'de ağustos ayında tarım dışı istihdam azalmamış. Aksine 89 bin kişi artmış!Şimdi bu düzeltme Türkiye'de olsaydı, sizce ertesi gün basında ne tür yorumlar okurduk? Mesela şuna ne dersiniz? "TÜ
[Devamı]
