Deprem sonrası ihtiyaç analizi
Fatih Özatay, Dr.
17 Mart 2023
Burcu Aydın Özüdoğru yıkıcı depremin etkilerini inceleyen ve politika önerileri de sunan bir rapor hazırladı. Rapor yakınlarda TEPAV internet sayfasında yayımlandı. Deprem bölgesini yeniden ayağa kaldırmak ve işini ve evini kaybeden insanlara gerekli sosyal desteği sağlamak için, raporda tahmin edilen finansman ihtiyacı yaklaşık 150 milyar dolar. Bunun 88 milyar doları inşaat harcamalarından kaynaklanıyor. Bu tutarı belirleyen unsurlardan biri, deprem bölgesinde yakınlarda yapılan ihalelerde belirlenen birim inşaat maliyetleri. Özellikle inşaat faaliyetleri açısından ele alındığında, bölgeyi fiziki olarak deprem öncesine döndürebilmek için ise yaklaşık beş yıllık bir süre öngörülüyor raporda. Bu süre hesaplanırken Türkiye’nin inşaat yapma kapasitesini dikkate alınıyor.
[Devamı]
Bu nasıl bir inat?
Fatih Özatay, Dr.
15 Mart 2023
Pek sürpriz değildi. Yine de Pazartesi saat 10’da açıklanan ödemeler dengesi verileriyle gözlerimiz fal taşı gibi açıldı. Nasıl açılmasın ki? Ocak ayında cari işlemler açığı 9,9 milyar dolar ile tüm zamanların rekorunu kırdı. Dahası, finansmanı neredeyse tümüyle TCMB rezervlerinden karşılandı. Resmi rezervler 9,3 milyar dolar azaldı. Normal kanallardan finansman sadece 0,6 milyar dolarda kaldı. Tek olumlu diyebileceğimiz gelişme, net hata ve noksanın nihayet yok sayılacak bir düzeye düşmesiydi.
[Devamı]
Konut stokumuz sorunsuz olsaydı
Fatih Özatay, Dr.
10 Mart 2023
Cumhurbaşkanı Erdoğan pazartesi günü Türkiye’de 6,5 milyon konutun acilen kentsel dönüşüme girmesi gerektiğini belirtti. Öte yandan Maraş depremi sonrasında yaklaşık 650 bin bağımsız birimin yıkıldığı ya da ağır hasarlı olduğu açıklandı. Orta hasarlı bağımsız birim sayısı ise 170 bin civarında. Her ikisinin toplamının iki katı kadar hafif hasarlı konut var. Kısacası Türkiye’nin önünde devasa bir sorun duruyor. En şiddetli depremde bile idealinde can kaybı olmayacak şekilde ya da hiç olmazsa can kaybını çok ama çok sınırlı tutacak biçimde söylenen sayıda konut inşa etmek ve onarılabilecekleri onarmak kaçınılmaz bir görev.
[Devamı]
2022 GSYH’sini de öğrendik
Fatih Özatay, Dr.
03 Mart 2023
Salı günü açıklanan 2022 GSYH verilerine göre bir yıl öncesine kıyasla Türkiye ekonomisi yüzde 5,6 oranında büyüdü. Üçüncü çeyrekte bir çeyrek öncesine göre GSYH’de sınırlı bir düşüş gerçekleşmişti. Son çeyrekte bu eğilimin devam etmediği ortaya çıktı ve GSYH üçüncü çeyreğe kıyasla yüzde 0,9 oranında. Dikkatimi çeken unsurlar şöyle:
[Devamı]
Düşük kaliteli inşaat terörü
Fatih Özatay, Dr.
01 Mart 2023
‘Yapısal reform’ ifadesi o kadar çok kullanıldı ki giderek içi boşaldı; fazla bir şey ifade etmemeye başladı. Ne yapalım? Yapısal reform yapalım. Yapısal reform şart. Şart da ne yapacağız? Neyi değiştireceğiz? Nasıl yapacağız? Siyasi yapılabilirliği var mı?
[Devamı]
Deprem GSYH’yi nasıl etkileyebilir?
Fatih Özatay, Dr.
24 Şubat 2023
Geçen yılın ikinci yarısında yıllık büyüme oranımız önemli oranda düştü. Dönemsel olarak bakıldığında ise üçüncü çeyrekte sınırlı bir GSYH azalması gözlendi. Dördüncü çeyrek GSYH değerini bu ayın sonunda öğreneceğiz. Muhtemelen sıfıra yakın bir dönemsel değişim olacak. Kısacası, yılın ikinci yarısında GSYH’de yatay bir seyir izlendi.
[Devamı]
Büyük hasar az sorunla onarılabilir mi?
Fatih Özatay, Dr.
22 Şubat 2023
Deprem nedeniyle ortaya önemli bir ekonomik yıkım çıktı. Çok sayıda konut ve işyeri çöktü. Daha fazlası kullanılamaz hale geldi. Bunlara okulları, hastaneleri ve diğer kamu binalarını eklemek gerekir. Altyapı büyük hasar gördü. İşyerlerinde makine ve teçhizat kayıpları oldu. Keza büyük bir işgücü kaybı da yaşandı. Bu kayıpları mümkün olduğunca telafi etmemiz gerekiyor. Ağırlıklı olarak kamu bütçesinden yapılacak bu iş. Bu büyük hasarı gidermenin bütçeye getireceği yük, Türkiye’nin ekonomisinde önemli sorunlar yaratmadan kaldırabileceği bir yük müdür?
[Devamı]
Doğallık, değişmezlik
Fatih Özatay, Dr.
17 Şubat 2023
"Doğal" ilginç bir sözcük… Bir yandan hoş bir anlamı vardır. Mesela yapaylıktan uzak bir insan için “ne kadar da doğal” denilir; güzel bir haslettir. Ya da yediğinizin içtiğinizin doğal olmasını arzu edersiniz.
[Devamı]
Kurumsal yapı
Fatih Özatay, Dr.
15 Şubat 2023
Deprem, kurumsal yapının ne kadar önemli olduğunu bir kez daha gösterdi. Mesela, silahlı kuvvetlerin imkânlarından depremin hayati ilk saatlerinde neden yeterince yararlanılamadığı çok sorgulandı. Vaktiyle afetler için oluşturulan planlamanın ve o planlamanın gerektiğinde hayata geçirilmesi için oluşturulan kurumsal yapının neden ortadan kaldırıldığı, televizyonlarda konunun uzmanlarının tartıştıkları noktaların ilk sıralarında geliyordu. Benzer eleştiriler AKUD için de dile getirildi.
[Devamı]
Enflasyon ciddiye alınmayınca
Fatih Özatay, Dr.
08 Şubat 2023
Ocak ayında tüketici enflasyonu yüzde 6,65 oldu. İTO’nun yayınladığı İstanbul ücretliler geçinme endeksi ise yüzde 5.94 oranında yükseldi. Bir aylık süre için çok yüksek fiyat artışları bunlar. Üstelik enflasyonun en önemli belirleyicilerinden biri olan döviz kuru fazla artmıyorken ve dahası yurtdışında enerji fiyatları düşüyorken gerçekleşti bu yüksek enflasyon.
[Devamı]
