Kurdaki sakinlik nereye evrilir?
Fatih Özatay, Dr.
21 Ekim 2022
Döviz kurunun ileride alabileceği değerin öngörülmesinin zorluklarından söz ediyordum. Örnek olarak da Trump’un attığı tweet mesajları sonrasında liranın birkaç gün içinde dolar karşısında yüksek oranda değer kaybetmesini göstermiştim. Trump’un Türkiye’yi tehdit eden tweet mesajları atacağını kim öngörebilirdi? Hadi öngören oldu diyelim, zamanlamasını nasıl bilebilirdi? Keza zamanın başbakanı Bülent Ecevit’in 19 Şubat 2021’de toplanan Milli Güvenlik Konseyi sonrasında ‘siyasi kriz’ türünden bir açıklama yapacağı da öngörülemezdi. O açıklamadan sonra dolar lira karşısından aldı başını gitti.
[Devamı]
‘Kur arşa değecek’ tahminlerinden kurtuluyor muyuz, ne?
Fatih Özatay, Dr.
19 Ekim 2022
Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun TBMM’de kabul edildi. Kanunun adını böyle uzun yazdığım için garipsemeyin lütfen. ‘Sansür Yasası’ da diyebilirdim ya da bunun sansür yasası olmadığını söyleyenlerin kullandıkları kısa adı kullanabilir ve ‘Dezenformasyon Yasası’ diyebilirdim. Bu ‘dez’ ile başlayan sözcüklerden hiç hoşlanmıyorum; yeteri kadar yabancı sözcük yokmuş gibi bir de bunlar mantar gibi türedi: Yok dezenformasyon yok dezenflasyon… Sansür Yasası dememde bir sorun yoktu gerçi ama kanunun isminin de güzelliğini atlamak istemedim doğrusu.
[Devamı]
Gelir garantileri nasıl gözden geçirilebilir?
Fatih Özatay, Dr.
14 Ekim 2022
Salı günü KÖİ modeli çerçevesinde işletmeye açılan tesisler için verilen gelir garantilerinin, modelin çalışabilmesi için çok önemli olduklarının altını çizmiştim. Öte yandan, bu garantilerin en azından bazılarının ‘gereğinden fazla’ olduğu ve özellikle bütçeye getirdikleri yük çerçevesinde gözden geçirilmeleri gerektiği hakkında da yaygın bir kanı var. Nasıl bir çerçeve düşünülebilir? Bu gözden geçirme işi nasıl yapılabilir? Bu yazıda basit bir çerçeve çizmek istiyorum.
[Devamı]
KÖİ projeleri ve gelir garantileri
Fatih Özatay, Dr.
12 Ekim 2022
Kamu Özel İşbirliği (KÖİ) projeleri çerçevesinde kamu bütçesine önemli yük getiren gelir garantileri önümüzdeki dönemin önemli tartışma alanlarından biri olacak. Her proje için geçerli değil elbette ama kamuoyuna yansıyan öyle garantiler var ki insan ister istemez irkiliyor. 100 yolcu gelen bir yere 1000 gelecekmiş gibi verilen garantiler mesela.
[Devamı]
Neden yavaşlamaya izin verildi?
Fatih Özatay, Dr.
05 Ekim 2022
Üçüncü çeyrekte ekonomimizde belirgin bir yavaşlama olduğu anlaşılıyor. Bu yavaşlamanın hem Eylül 2021’de uygulamaya koyulan para politikası hem de yaklaşan seçimler ile yakından ilgisi var. Yaklaşan seçimler ile ekonomide yavaşlamayı aynı cümlede kullanmam garip gelebilir; açayım.
[Devamı]
Kredi tayınlaması
Fatih Özatay, Dr.
30 Eylül 2022
Enflasyondan arındırılmış (reel) eşik bir kredi faizinin üzerindeki reel faiz hadlerinden bankaların kredi açmak istemeyecekleri ve dolayısıyla o faizlerdeki kredi talebini karşılamayıp, tayınlamaya gideceklerini açıklayan önemli çalışmalar var. Yeni değil; mesela Nobel Ekonomi Ödüllü Stiglitz’in yazarları arasında olduğu çok bilinen bir akademik makalenin yayınlanma tarihi 1981. Özü şu: Reel kredi faiz haddi arttıkça kredi arzı belli bir eşik faiz değerine kadar artıyor; sonrasında bıçak gibi kesiliyor. Çünkü o yüksek reel faiz hadlerinde kredi talep edenlerin borçlarını ödeme niyetleri/güçleri yok. İyi şirketler piyasadan çekiliyorlar ve kredi talep edenler daha yüksek riskli projelere girişmeye yelteniyorlar.
[Devamı]
Liralaşma derken tam dolarlaşmaya yelken açmak
Fatih Özatay, Dr.
28 Eylül 2022
Türkiye’nin yurtiçi tasarruflarının toplamının GSYH’ye oranı, toplam yatırımlarının/GSYH’ye oranının çok altında. Bu nedenle, yatırım/GSYH oranımızı mevcut düzeyinde tutabilmek için bile yabancıların tasarrufuna ihtiyacımız var. Farklı bir ifadeyle, tasarruflarımız yatırımlarımıza denk düşmediği için dış borç bulmamız gerekiyor. Peki, yatırım/GSYH oranımız çok yüksek de ondan mı ortaya çıkıyor bu dışa bağımlılık?
[Devamı]
TÜİK’in açıklaması üzerine
Fatih Özatay, Dr.
23 Eylül 2022
8 Eylül’de yayınlanan ‘Gollük Paslar’ başlıklı yazıma TÜİK’in gösterdiği ilgiye teşekkür ederim. Gönderdikleri ‘Düzeltme ve Cevap’ yazısını aşağıda okuyabilirsiniz. Ancak birkaç not düşeyim.
[Devamı]
Kredi kararlarından seçime
Fatih Özatay, Dr.
21 Eylül 2022
Bundan bir ay önce -20 Ağustos’ta- Merkez Bankası (TCMB) ‘Makroihtiyati Tedbirler Hakkında Basın Duyurusu’ ile bazı kararlar açıklamıştı. 23 Nisan’da kamuoyuna duyurulan kararların bir devamı şeklindeydi. İki temel amaç taşıyordu. Birincisi, üst sınır konulan ticari kredi faizlerinin enflasyonun çok altında kalması isteniliyordu. İkincisi, kredilerin ağırlıklı olarak TCMB’nin belirlediği alanlarda çalışan şirketlere açılması hedefleniyordu. Bu alanın dışındaki sektörlere açılacak kredilerin bankalara olan maliyeti yükseltiliyordu.
[Devamı]
Ekonomi belirgin biçimde yavaşlıyor
Fatih Özatay, Dr.
16 Eylül 2022
Peşi sıra açıklanan veriler üçüncü çeyrekte ekonomide belirgin bir yavaşlama yaşanmakta olduğunu ima ediyorlar. Temmuz ayında (mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış) sanayi üretimi bir ay öncesine kıyasla yüzde 6,2 oranında azaldı. Uzun bir bayramı yaz tatiliyle birleştirme davranışı nedeniyle, standart arındırma yöntemleri, mevsim ve işgücü düzeltmesini tam yapamamış olabilir. Farklı bir ifadeyle, temel üretim eğilimindeki düşüş bir ay öncesine kıyasla daha sınırlı kalmış olabilir. Yine de bir düşüş var. Bunun bir yansıması, sanayi üretimi ile aynı gün açıklanan işgücü verisinde gözlendi. Temmuz ayında istihdamda azalış var. Keza Temmuz ayı perakende satış endeksinde de bir ay öncesine kıyasla sınırlı bir düşüş gerçekleşti.
[Devamı]
