Doğalı dururken suni yollarla döviz rezervini artırmak
Fatih Özatay, Dr.
08 Aralık 2023
Grafikte 2021’in başından bu yana Merkez Bankası’nın açık piyasa işlemleri (APİ) ile döviz karşılığı swap işlemlerinin günlük hareketleri yer alıyor. Grafikte gösterildiği biçimde APİ’nin artı değer aldığı günler, TCMB’nin bankalara borç fon aktardığı dönemler. Dikkat ederseniz APİ son aylarda sıfır etrafında dalgalanıyor. Temmuz başından bu yana APİ’nin ortalaması eksi 2,7 milyar lira. Türkçesi, yaklaşık 5,5 aydır çok az miktarda da olsa bankalara APİ kanalıyla borç vermek yerine onlardan borç almış Merkez Bankası.
[Devamı]
Kasım Enflasyonu: Üç olumsuz, iki olumlu nokta
Fatih Özatay, Dr.
06 Aralık 2023
Kasım ayı enflasyonu dün açıklandı. Buna göre bir ay öncesine göre tüketici fiyatları yüzde 62 oranında yükselirken, bir aylık artış yüzde 3,3 oldu. Bu, endeksin yayınlandığı tarihten (Ocak 2003) bu yana gerçekleşen en yüksek ikinci Kasım ayı enflasyonu. Rekor ise, o garip para politikasının başladığı Eylül 2021’den sadece iki ay sonra yaşanmıştı (yüzde 3,5). Grafikte hem TÜİK’in hem de İTO’nun aylık Kasım enflasyonlarının gelişimi gösteriliyor. İTO’nun Kasım enflasyonu da 2003’ten bu yana en yüksek ikinci Kasım enflasyonu (yüzde 3,8).
[Devamı]
Dış ticaret açığını patlatmak
Fatih Özatay, Dr.
01 Aralık 2023
Dün Ekim ayı dış ticaret verilerini açıkladı TÜİK. Ticaret Bakanlığı geçici gümrük verilerine dayanarak daha önce açıklıyor aylık dış ticaret verilerini. Dolayısıyla, TÜİK’in verisi arkadan geliyor; bu anlamda yeni bir haber yok dış ticarette. Ama benim bu yazıdaki amacım Ekim ayında ne olup bittiği değil de hazır 23 Kasım’da Merkez Bankası Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi’ne (YTAK) ilişkin açıklama yapmışken ve Hazine ve Maliye Bakanı tarafından bu kredinin temel amacının cari açığı kalıcı biçimde azaltmak olduğu belirtilmişken, tarihsel dış ticaret verilerini kısaca analiz etmek.
[Devamı]
Enflasyonu henüz düşüremedik, yerine YTAK versek?
Fatih Özatay, Dr.
29 Kasım 2023
Merkez Bankası, 23 Kasım’da yeniden yapılandırdığı Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi (YTAK) çerçevesini duyurdu. Buna göre, önümüzdeki üç yıl yılda 100 milyar liradan toplam 300 milyar liralık bir kaynak bankalar aracılığıyla yatırım kredisi olarak şirketlere uzun vadeli ve düşük faizle aktarılacak. Vade on yıl, faiz ise koşullara bağlı olarak yüzde 15-30 arasında olacak. Merkez Bankası duyurusunda yok ama gazetemizde pazartesi günü Ferda Besli imzasıyla yayınlanan ayrıntılardan anlaşıldığı kadarıyla on yıl vadenin iki yılı geri ödemesiz dönem.
[Devamı]
Örtük artış hızı sabit kur rejimi
Fatih Özatay, Dr.
24 Kasım 2023
Merkez Bankası haftalardır kuru günlük olarak kendi belirlediği bir oranda artırıyor. Bu anlamda açıklanmamış dolayısıyla da örtük bir artış hızı sabit bir döviz kuru sistemi yürürlükte. Özellikle Ağustos sonundan bu yana net bir şekilde gözleniyor bu politika (Grafik 1). Bu tür kur rejimlerinin hem olumlu hem de olumsuz yönleri var. Olumlu yönlerinden başlayayım.
[Devamı]
Atılması gereken iki adım
Fatih Özatay, Dr.
22 Kasım 2023
Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısı 23 Kasım Perşembe günü yapılacak. Şu anda politika faizi yüzde 35, mevduatın ağırlıklı olarak toplandığı üç aya kadar vadeli mevduat faizi yüzde 46, ticari kredi faizi yüzde 52 ve tüketici kredi faizi yüzde 59 düzeyinde. Hepsi Merkez Bankası verisi, politika faizi hariç tüm faizler 10 Kasım haftasına ait ve yıllık bileşik düzeyleri gösteriyorlar.
[Devamı]
U-dönüş olmamalı: Risk düşüyor ama hala yüksek
Fatih Özatay, Dr.
17 Kasım 2023
Gelişmiş ülkeler 2020 ortalarından itibaren yaşamaya başladıkları enflasyonda artış sürecini tersine çevirmeyi başardılar. Birkaç veri: ABD’de yıllık tüketici enflasyonu Mayıs 2021’de yüzde 0.1, Ocak 2021’de ise yüzde 1,4 düzeyindeydi. Bu düzeyler uzun dönemli yüzde 2 hedefinin altındaydı. Enflasyon, sonra, sürekli yükselerek Eylül 2022’de yüzde 9,1 ile zirveye ulaştı. On üç aydır neredeyse kesintisiz düşüyor. Salı günü, Ekim ayı yıllık enflasyonu yüzde 3,2 olarak açıklandı. Düşüş, daha az çarpıcı olsa da enerji ve gıda fiyatlarındaki değişmelerin hariç tutularak hesaplanan çekirdek enflasyonda da gözleniyor.
[Devamı]
"Türkiye'nin, Arjantin olma tehlikesi var..."
Fatih Özatay, Dr.
15 Kasım 2023
Tabloda, Arjantin, Kore ve Türkiye’nin kişi başı gelir düzeylerinin ABD’nin kişi başı gelir düzeyine oranları yer alıyor. Arjantin’in hali içler acısı. 1980’e oranla müthiş bir düşüş var. “Makul bir ekonomi programı uygulamaya başlamazsak, Türkiye’nin Arjantin gibi olmak tehlikesi var” saptamasının arkasındaki nedeni gayet güzel özetliyor. Büyük bir refah kaybı yaşamış Arjantin son elli yılda. Buna karşılık, Kore müthiş bir iş yapmış. IMF’nin ülke sınıflamasında Kore artık ‘gelişmiş’ grubunda. Sabah boş yere ‘yükselen ve gelişmekte olan ülkeler grubunda’ arayıp durdum. Dikkatinizi çekerim; Kore 1980’de Türkiye’nin gerisinde. Hem de bayağı gerisinde. Sonra bizi geçiyor. Türkiye de fena iş çıkarmamış ama hala ABD ile arasında büyük bir gelir farkı var.
[Devamı]
Bütçe gerçekleşmeleri üzerine
Fatih Özatay, Dr.
10 Kasım 2023
Salı günü Ekim ayına ait Hazine nakit dengesi açıklandı. Bütçe dengesine ilişkin veriler ise Eylül ayı için var. İkinciye göre Eylül’de gerçekleşen bütçe açığı, nakit dengesi tablosunun gösterdiği bütçe açığından yüzde 16 daha yüksekti. Her zaman böyle olması gerekmiyor elbette. Daha güncel olan ve açığın daha düşük düzeyde gittiği nakit dengesi tablosuna göre, bütçe Ekim ayında 524 milyar lira açık vermiş. Orta Vadeli Program’da (OVP) yer alan 2023 GSYH gerçekleşme tahminine göre, ilk on ayın nakit bütçe açığının tüm yılın GSYH’sine oranı yüzde 2,1.
[Devamı]
Yüzde 33 ara hedef değilmiş. Peki, hedef ne?
Fatih Özatay, Dr.
08 Kasım 2023
TCMB, geçen hafta perşembe günü yılın son enflasyon raporunu açıkladı. 2024 sonu enflasyon tahminini üç puan yükselterek yüzde 36 yaptı. TEPAV’ın Eylül ayında yayınladığı Ekonomik Görünüm Raporu’nda bu değer yüzde 39 olarak, Ekim başında yayınlanan IMF değerlendirmesinde ise yüzde 46 olarak tahmin ediliyor.
[Devamı]
