Programın başarı koşulları
Fatih Özatay, Dr.
24 Eylül 2009
Orta Vadeli Program'ın (OVP) 2010-2012 dönemi için büyüme öngörüleri şöyle: 2010: Yüzde 3.5, 2011: Yüzde 4, 2012: Yüzde 5. Bu öngörüler gerçekleşirse büyüme hızımız program döneminin ilk iki yılında potansiyelinin altında kalacak, son yılında ise potansiyeline yaklaşacak. Küresel deneyimden biliyoruz ki işsizliğin kriz öncesindeki düşük düzeyine gelmesi, milli gelirin kriz öncesindeki yüksek düzeyine geri dönmesine kıyasla çok daha uzun sürüyor. OVP'nin bu deneyime uygun olan işsizlik öngörüleri ise şöyle: 2010'da yüzde 14.6, 2011'de yüzde 14.2 ve 2012'de yüzde 13.3. Kriz öncesinde, 2007'de bu oran yüzde 10.3 düzeyindeydi. Özet olarak, potansiyel büyüme hızımıza üç yıl sonra ulaşacağımız ve işsizlik oranının bu sürede kriz öncesi düzeyine dönmek bir tarafa, onun 3 puan üzerinde
[Devamı]
OVP ve Merkez Bankası bağımsızlığı
Fatih Özatay, Dr.
21 Eylül 2009
2001 krizi sonrası uygulanmaya başlanan 'Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı'nın en önemli unsurlarından biri Merkez Bankası'nın bağımsızlaştırılmasıydı. Bağımsızlık merkez bankalarının başlarına buyruk davranmaları anlamına gelmiyor. Çoğu ülkedeki ve bu arada bizdeki uygulama şöyle: Yasaları, merkez bankalarının ana amaçlarının fiyat istikrarının sağlanması olduğunu belirtiyor. Bu çerçevede hükümetler onlara yıllık ve orta vadeli bir enflasyon hedefi veriyorlar. Bazı durumlarda merkez bankalarının da görüşlerini alarak hedefi saptıyorlar. Ama sonuçta asıl sorumluluk hükümetlerin. Yani 'davul kimin boynundaysa tokmak da onda.' Bu hedef saptandıktan sonra, hedefe uygun teknik ayrıntılar, diğer bir ifadeyle para politikasının uygulanması merkez bankalarına bırakılıyor. Hedeflerden sapm
[Devamı]
Sanayi büyüme rakamları arasındaki büyük fark
Fatih Özatay, Dr.
20 Eylül 2009
Son günlerde ekonomi basınında üzerinde önemle durulan bir nokta var: İkinci çeyrek yıllık dönem için geçen hafta içinde açıklanan milli gelir büyümesi rakamları ile daha önce açıklanan sanayi üretim endeksi (büyümesi) rakamları arasında önemli farklılık olduğu vurgulanıyor. Oysa daha önce böyle bir bu farklılığın olmadığı belirtiliyor. Gelin GSYH'nin alt kalemi olarak sanayi sektörünün büyüme hızı ile sanayi üretim endeksinden elde edilen büyüme rakamlarını karşılaştıralım. Önce son çeyrekte ne olduğunu hatırlatmakta yarar var. GSYH verilerine göre sanayi sektörü büyümesi ikinci çeyrekte eksi yüzde 8.7. Oysa aynı dönemde sanayi üretim endeksi büyümesi eksi yüzde 15.4 Arada büyük fark var. Peki, önceki dönemlerde durum nasıl? Böyle bir farklılık var mı? Veriler 1998'den itibaren
[Devamı]
Orta vadeli programın üç hassas noktası var
Fatih Özatay, Dr.
17 Eylül 2009
Dün bir basın toplantısıyla Başbakan Yardımcısı Ali Babacan 2010-2012 dönemini kapsayan orta vadeli programı açıkladı. Programla birlikte 2009 yılına ilişkin güncellenmiş tahminler de kamuoyuna duyuruldu. Öncelikle şunu belirteyim: Açıklanan makroekonomik hedefler ve tahminler iki koşulla ulaşılabilir görünüyor: Yeni bir küresel şok gelmezse ve açıklamada peşi sıra sayılan önlem ve reformları hayata geçirebilirsek. Dış dünyaya ilişkin varsayımlar doğal olarak uluslararası kurumların tahminlerine dayanıyor. Şöyle: Küresel büyümenin 2009'un son çeyreğinden itibaren ılımlı bir şekilde artacağı varsayımı var. Buna paralel olarak emtia fiyatlarında 2010'da önemli bir artış öngörülüyor. Ayrıca gelişmiş çoğu ülkenin, ekonomik toparlanmalarının belli bir aşamasında faiz ve vergi oranları
[Devamı]
Dokuz ay sonra yine 'IMF light'
Fatih Özatay, Dr.
14 Eylül 2009
Neredeyse bir yılı aşkın bir süredir IMF ile Türkiye'nin bir anlaşma yapıp yapması gerektiği üzerine bu ülkede yapılan tartışma yanlış bir zemine oturuyor. Bu konuda ileri sürülen görüşlerin önemli bir kısmını iki temel gruba indirgemekle fazla bir hata yapmayacağımı düşünüyorum. İlk grupta, böyle bir kriz ortamında IMF ile anlaşma yapılması halinde, IMF'nin sıkı maliye ve para politikası uygulanmasını isteyeceğini ve ilgili-ilgisiz çok sayıda yapısal reformun gerçekleştirilmesi koşulunu getireceğini düşünenler var. Bu durumda, zaten derin bir krizde olan Türkiye ekonomisinin daha da küçüleceğini ve işsizliğin artacağını belirtiyorlar. Bu nedenle de böyle bir anlaşma yapılmasına karşı çıktılar, çıkıyorlar. İkinci grupta, IMF ile yapılacak anlaşmanın hem yurtiçine hem de yurtdışın
[Devamı]
Krizden çıkıyoruz: Yeni bir gösterge daha
Fatih Özatay, Dr.
13 Eylül 2009
Hay Allah! Nasıl yaptım bu hatayı. Krizden çıkmakta olduğumuzun öncü göstergesini nasıl da kaçırdım. Hepinizden özür dilerim. Dilerim de, neden özür dilediğim daha açık olsun diye, biraz geçmişe gitmeme izin veriniz lütfen. Tarih 13 Ağustos 2006. Çok önemli bir tarih. Öncü göstergeler literatürüne bu 'satırların yazarının' yaptığı en mümtaz katkılardan birini gün yüzüne çıkardığı tarih. Efendim, şöyle yazmışım: "Ekonomik krizin ulaştığı boyut ya da krizin artık geride kalıp kalmadığı hakkında bir fikir edinmek için şüphesiz çok çeşitli göstergelere bakılabilir. Mahcubiyetin bir anlamı yok; itiraf edeyim. 2001 krizi sırasında ve sonrasında bir dostumla (adı lazım değil; istiyorsa kendisi açıklasın) birlikte baktığımız göstergelerden birisi de 'Tex-Zagor endeksi'ydi. Buna 'çizg
[Devamı]
İlk çeyreğe göre daha kötü değiliz, ama...
Fatih Özatay, Dr.
11 Eylül 2009
Yılın ikinci çeyreğine ilişkin milli gelir verileri açıklandı. Buna göre, ikinci çeyrekte bir yıl öncesinin aynı dönemine kıyasla yüzde 7 oranında küçüldü Türkiye ekonomisi. Bu küçülme oranı beklenenden biraz daha düşük düzeyde gerçekleşti. Ayrıca, ilk çeyrekteki küçülme hızımızda bir değişiklik yapıldı. Daha önce yüzde 13.8 oranında küçüldüğümüz açıklanmıştı. Bu rakam yüzde 14,3 olarak düzeltildi. Bu gelişmeler Grafik 1'de yer alıyor. Şimdi, soru şu: 2009'un ikinci çeyreği için açıklanan küçülme hızını nasıl yorumlamalıyız? Grafik 1: Çeyrekler itibarıyla yıllık GSYH büyüme hızı (%, 1999.I 2009.II) İlk bakışta ilk çeyrekteki küçülme oranından çok daha düşük bir oranda küçülmüş olmamız önemli bir toparlanma işareti olarak algılanabilir. Ama böyle bir yorum yapmak için acele et
[Devamı]
Bir toplantının akla getirdikleri
Fatih Özatay, Dr.
10 Eylül 2009
Artık son derece bıktırıcı ve de sevimsiz bir hale geldiğinden, ısrarla o çok tartışılan IMF ile anlaşma konusunda yazmamaya çalışıyordum. Ne var ki bugünkü yazının konusu yine IMF. Nedeni de şu: Pazartesi günü Brüksel'de dar çerçevede tutulan bir karşılıklı tartışma toplantısına TEPAV'ı temsilen katıldım. Dikdörtgen şeklinde düzenlenmiş bir masa etrafında akademisyenler, bazı basın mensupları, AB ve IMF temsilcileri, bazı eski merkez bankacılar ile düşünce kuruluşlarından insanlar vardı. Katılımcıların çoğu Merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerindendi. Toplantının kuralları gereği kimlerin neler söylediğini yazamayacağım. Ancak söylenenleri belirtmek ve de yorumlamak özgürlüğüm var. Önce şunu söyleyeyim: IMF katılımı üst düzeydeydi. IMF başkanı da oradaydı, iki üst düzey yönetici de. S
[Devamı]
Bir de ekonomik açılım
Fatih Özatay, Dr.
07 Eylül 2009
Geçen hafta içinde bir toplantıda bir işadamı "Bize bir de ekonomik açılım gerekli." dedi. Ekonomik açıdan içinde bulunduğumuz durumun hoş bir özetiydi bu söz. Ortada önemli bir sorun var. Üzerine gitmezsek sorun daha da büyüyecek ve Türkiye'nin yarınları için ayak bağı olacak. Sorunun üzerine gitmek gerekiyor. Tamam da, nasıl? Ya, sorunu çözelim derken, iyice içinden çıkılmaz hale dönüştürürsek? Bir süredir bu gerekliliğin nedenini tartışmaya çalışıyorum. Dün, eylül ayından ileriye doğru bakınca yakın gelecek için görünen tabloya değinmiştim. Bu tablo, önümüzdeki birkaç yıl, büyüme hızımızın alacağı büyüklüğün dış dünyadaki gelişmelere bağlı kalacağını söylüyordu. Gelişmiş ülkeler, özellikle de ihracatımızın yarısını yaptığımız AB ülkeleri toparlanıp, vatandaşları harcamaya başl
[Devamı]
Kısa vadede yapılabilecekler çok sınırlı
Fatih Özatay, Dr.
06 Eylül 2009
Ekonomik daralma döneminden çıkışın başlangıç zamanı ve hızı artık kısmen de olsa bizim kontrolümüzde değil. Krizin iyice şiddetlendiği ve olası etkilerinin giderek belirginleşmeye başladığı 2008 sonuna doğru, dümene geçip bazı kararları alabilseydik, kontrol kısmen bizde olacaktı. Ama artık bu olanak kalmadı. Bunun temel nedeni, bütçe açığımızın geldiği düzey ve önlem alınmazsa ileride bu açığın daha da artması olasılığı. Bunun en somut kanıtı elektriğe yapılan son zam ve sağlık harcamaları üzerinde yoğunlaşan tartışma. Anlaşılan elektrik piyasasında faaliyet gösteren KİT'lerin mali yapıları çok bozulmuş ki, elektriğe bu kadar yüklü bir zam yapıldı. Sosyal güvenlik sistemine yönelik onca reforma karşın, bütçeden sisteme aktarılan kaynak giderek artıyor. Özellikle sağlık sistemini
[Devamı]
