Bu zamlar işsizliği artırır, büyümeyi yavaşlatır
Güven Sak, Dr.
17 Temmuz 2009
Evvelki gün Ankara'da açıklanan zam kararları, olsa olsa bir panik havasını yansıtmaktadır. Benzinde Özel Tüketim Vergisi'ne zam yapıldı. Aynı biçimde otellerde yiyecek ve içecekten alınan Katma Değer Vergisi de zamlandı. Bu yapılan bir "Ben bunu daha önce nerede gördüm" hissi yaratıyor. Sanki biri giderek bozulan bütçe rakamlarına bakmış ve "Biz eskiden böyle olunca ne yapardık" diye sormuş; hemen cevabı yapıştırmışlar, "Akaryakıttan alınan vergilere zam yapardık efendim". İşte şimdi de öyle yapmışlar. Hâlbuki dün öyle yaptığımız zamanla, şimdiki zamanın hiç ama hiç alakası yok. Aradaki fark okyanuslar kadar. Gelin bu zamların olası sonuçlarına bakalım: Birincisi, bugünlerin, bu krizin derdi olmayan enflasyon açısından baktığınızda, elbette fiyatlara yaklaşık yüzde 10 yansıyac
[Devamı]
Patinaj olasılığı artıyor
Fatih Özatay, Dr.
16 Temmuz 2009
Nisan ayına ait işsizlik verileri dün açıklandı. Son aylarda, açıklanan her veriden sonra 'beklendiği gibi' demek adetten oldu. Bu sefer de durum farklı değil; işsizlik rakamları 'beklendiği gibi' arttı. Nisan 2008'de yüzde 9.9 olan işsizlik oranı, geride bıraktığımız nisan ayında yüzde 14.9'a fırladı. Diğer bir ifadeyle 5 puanlık yükseliş var işsizlik oranında. Tarım dışı işsizlik oranı ise, elbette daha yüksek: Bir yıl öncesinin aynı dönemine göre 5.9 puan artarak yüzde 18.2 olarak gerçekleşti. Daha da kötüsü, ne yazık ki yine beklendiği gibi, 15-24 arası yaş grubundaki hem yüksek işsizlik oranı (yüzde 26.5), hem de bu oranda son bir yıl içinde gerçekleşen artış (8.9 puan).
[Devamı]
Artan Amerikan hanehalkı tasarrufları kötüye işarettir
Güven Sak, Dr.
16 Temmuz 2009
Buyurun buradan yakın bakalım. Mayıs 2009'da Amerikan halkının tasarrufları rekor kırdı. Herkes, harcasınlar, iç tüketim genişlesin, Amerikan ekonomisi büyüsün diye gözlerinin içine bakarken 1980'lerin başından beri tasarruf etmeyi unutmuş Amerikalılar, tasarruf etmeye başladılar. Biz burada iki günlük vergi indirimi olunca koşarak gidip otomobil alıyoruz. Onlar orada evde oturup, tasarruf ediyorlar. Bu nedir? Bu, olsa olsa önümüzdeki dönemde, toparlanmanın son derece yavaş olacağına işarettir. Peki, Amerikalıların görüp de bizim daha göremediğimiz nedir?
[Devamı]
Nabucco için atılan imzalar ne anlama geliyor
Güven Sak, Dr.
14 Temmuz 2009
Nabucco projesi için ilk imzalar Ankara'da atıldı. Bu amaçla Avrupa Birliği(AB), Avusturya, Türkiye, Bulgaristan, Romanya, Macaristan temsilcileri Ankara'da biraraya geldi. Nabucco ilginç bir proje görünümünde. Türkiye'nin adının böyle bir projeyle birlikte anılması ise kesinlikle olumlu. Şimdi olup bitene bakıp ne denebilir? İlk bakışta, "ortada daha taşınacak mal ve de bu malı taşıyacak boru hattının nasıl finanse edileceği yok" diye meseleye bakarak, "iş kaldı üç nalla bir ata" demek elbette mümkün. Ama bakın bu anlaşmanın varlığı, o üç nalla bir atı bulmayı kolaylaştırıcıdır. Bu anlaşma tek başına yeter mi? Neden olmasın diye merak edenleri aşağıya bekleriz efendim. Öncelikle ne olduğundan başlayalım. Nabucco, Avrupa'nın doğalgaza olan bağımlılığını çeşitlendirme projesidi
[Devamı]
On yedinci büyük
Fatih Özatay, Dr.
13 Temmuz 2009
Haziran ayına ilişkin otomotiv sektörü pazar verileri açıklandı. Fikri-takip zamanı geldi. Mart ortasından geçerli olmak üzere otomotiv sektöründe vergi indirimine gidilmişti. Bu sektörün, hele yan sanayisi ile birlikte düşünüldüğünde ekonomimiz açısından çok önemli bir sektör olduğu açık. Sektörün tökezlemesi ekonomimizi de etkiliyor. Bu öneme karşın, vergi indirimi kararı alınır alınmaz yazdığım yazıda bu kararın yanlış olduğunu savunmuştum.
[Devamı]
Her az gelişmiş yerde etnik çatışma olmaz, gelişmiş ülkelerde de sorun ortadan kalkmaz
Hasan Ersel, Dr.
13 Temmuz 2009
Kimi uzmanlar 'iktisadi az gelişmişliğin' etnik çatışmayı körüklediğini savunuyor. Ancak bu görüş pek de doğru görünmüyor. Her az gelişmiş yerde etnik çatışma çıkmıyor. Ayrıca, iktisadi gelişme de etnik çatışmayı ortadan kaldırmıyor. Geçen hafta G-8 toplantısını bile ikinci düzeye iten gelişmeler Çin Halk Cumhuriyeti'nin (kısaca Çin) Şincan Özerk Bölgesi'ndeki (kısaca Sincan) Urumçi şehrinde meydana gelen olaylar oldu. En tutucu tahminler bile temel alındığında, olayların boyutu ve şiddeti ürkütücüydü. Etnik gruplar arasındaki ilişkiler soğuk olmaktan çekişmeye kadar değişen biçimlerde ortaya çıkabiliyor. Etnik farklılıkların gerginliğe yol açabildiği de biliniyor. Ama her etnik farklılık çatışmaya dönüşmüyor. Bu defa ise öyle oldu. Etnik gruplar arasındaki ilişkinin nasıl olup da çatışm
[Devamı]
Son gelişmeler
Fatih Özatay, Dr.
12 Temmuz 2009
Cuma günü haziran ayına ait kapasite kullanım oranları açıklandı. Geçen yılın aynı dönemine kıyasla daha düşük bir kapasite kullanımına işaret ediyor açıklanan rakam. Bununla birlikte, bu orandaki düşüşte iyileşme olduğunu da belirtmek gerekiyor.Çeyrekler itibarıyla bakarsak, ortalama kapasite kullanım oranında bir yıl öncesinin aynı dönemine kıyasla azalma, 2008'in son çeyreğinde 11.2 puan olmuş. Aynı değer, bu yılın birinci ve ikinci çeyreğinde ise sırasıyla 16.1 ve 12.2 puan olarak gerçekleşmiş. Haziran ayında ise, bu fark 9.6 puana gerilemiş durumda. Bu açıdan bakıldığında, bu oldukça olumsuz rakam bir olumluluk barındırıyor içinde.
[Devamı]
Herkes kendi tecrübesini kendisi edinir
Güven Sak, Dr.
11 Temmuz 2009
Türkiye hızlı bir dönüşüm süreci içinde. Değişim için altı çizilmesi gereken nokta şu: Değişim askeri bir disipline bağlı kalarak, her adımı önceden tasarlanmış bir biçimde olmuyor. İşin içinde bir sürpriz tadının mutlaka kalması gerekiyor. İstenmeyen sonuçlar olmadan değişim ne yazık ki mümkün değil. Her an, geriye ve ileriye aynı anda bakıp, "şimdi planın dördüncü aşamasına geldik" diyebilmek sosyal bilimlerde hiç mümkün değil. İşin içinde insan olunca başlangıç koşullarında yaptığınız ufak bir hata sistemi yoldan çıkarabiliyor. Peki, bu durumda ne yapmak gerekiyor? Gayet basit; her an ne olduğuna takılmamak gerekiyor. Değerlendirmeyi sürecin bütününe bakarak yapmakta fayda bulunuyor. Bir nevi "Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır" yaklaşımı yani. Gelin bugün ehem ile m
[Devamı]
Şu stok değişimi rakamları
Hasan Ersel, Dr.
10 Temmuz 2009
TÜİK'in yayınladığı GSYH büyüklüğünün bileşenlerinden birisi de Tablo'da verilen cari ve sabit fiyatla stok değişmeleri. 2009 yılının ilk çeyreğinde ciddi bir stok erimesi görünüyor. Cari fiyatlarla 15.4 milyar TL! Bunun önemini biraz daha vurgulayabilmek için aynı dönemdeki (üç aylık) cari fiyatlarla GSYH'ya oranlarsak yüzde -7,3 çıkıyor. Oysa 2008 yılının aynı döneminde bu oran sadece yüzde -1,8. Tabii, bu stok erimesi, GSYH'daki düşüşe de önemli katkı yapıyor. İnsanın aklına "ne oldu da 2009 yılının ilk çeyreğinde, ekonomide hem iç ve hem de dış talep daralırken, stoklar bu kadar eridi?" sorusu geliyor. Türkiye ekonomisinde 1998 sonrasına ilişkin yayınlanan stok serilerindeki davranışa baktığımızda her yılın üçüncü çeyreğinde ciddi bir stok birikmesi olduğu görülüyor. Bunu hasat nedeniy
[Devamı]
Çabuk unutuyoruz
Fatih Özatay, Dr.
09 Temmuz 2009
Son açıklanan veriler, beklendiği gibi ikinci çeyrekte de işlerin yolunda gitmediğini ortaya koydu. Haziran ayında ihracat 2008'in haziran ayına kıyasla yüzde 32.8 oranında azaldı. Mayıs ayı sanayi üretimi ise bir yıl öncesinin aynı dönemine göre yüzde 17.4 oranında daha düşük bir düzeyde gerçekleşti.
[Devamı]
