USNS Comfort da neyin nesi
Hasan Ersel, Dr.
22 Ağustos 2008
Bu defa da Gürcistan-Rusya takışması gündemimize düştü. Savaş, görünüşe göre karada ve daha az bilinen boyutuyla denizde oldu. Ancak "sözümona bilgilendirme" [aslında "yanıltma"] savaşı çok daha yoğundu. Bunun sonucu olarak ne olup bittiğini anlayabildiğimizi söylemek olanaklı değil. Bizi doğrudan ilgilendiren boğazlardan gemi geçişi öyküsü de öyle. ABD, Gürcistan'a insani destek vermek üzere boğazlardan hastane gemisi geçirmek istediği konusunda da bir haber savaşı yaşadık. Türkiye'de "ABD askerlerinin Çanakkale Boğazı açıklarında beklediğini" ima eden başlık bile atıldı. Yurtdışında da "Ruslar SS-21 füzelerini Güney Osetya'ya yerleştirirken Türkiye, Amerikan hastane gemisine izin vermedi" gibi acayip haberlere rastlanıyordu. Sorun ne? Söylenenler doğruysa ABD insani yardım için USNS Comf
[Devamı]
6 denizaltı alımı ihalesinde sorular ve cevaplar
Hasan Ersel, Dr.
04 Ağustos 2008
Türkiye'nin 2.5 milyar euroya ihale ettiği 6 denizaltı fiyatına ilişkin yorum yapmak güç. Yüzde 80'lik off-set oranı ise dünya ortalamasının üzerinde ama Yunanistan'ın bu tür ihalelerde sağladığı oran yüzde 113.4.
[Devamı]
Enflasyon ve imalat sanayiinde kâr oranları
Hasan Ersel, Dr.
01 Ağustos 2008
TCMB Üçüncü Enflasyon Raporu'nu yayınladı. İmalat sanayii ile de ilişkilendirerek iki gözlem yapmak istiyorum. 1) TCMB enflasyon öngörülerini yeniledi. Temel senaryo esas alındığında TCMB'nin Nisan 2008 ve Temmuz 2008 tahminleri ile hedefleri aşağıdaki tabloda veriliyor.
[Devamı]
Kamu harcamalarına hedef konulması doğru mu
Hasan Ersel, Dr.
28 Temmuz 2008
OECD'nin 2008 Türkiye İktisadi İncelemesi [OECD (2008)] yayımlandı. Türkiye'nin iktisat politikası sorunlarını, uzun soluklu bir bakış içinde ele alan, görüşler üreten bir çalışma. Bu çalışmanın bu nitelikleri kazanarak ortaya çıkmasında büyük emeği geçen Sayın Rauf Gönenç'e teşekkür borçlu olduğumuzu düşünüyorum. Çalışmanın "büyüme yanlısı maliye stratejisi" başlığını taşıyan ikinci bölümünde "kurallı maliye politikası" olarak Türkçeleştirilen yaklaşım içinde tartışılan "harcama kuralı" ele alınıyor ve Türkiye'de benimsenmesi öneriliyor. Anımsanacağı üzere, bu öneri ilk kez IMF tarafından 9 Mart 2007 tarihinde yayımlanan IV. Madde görüşmesi sonuç dokümanında ortaya atılmıştı. Ondan sonra da bir süre gündemde kaldı. Sonra, neredeyse unutuldu. Oysa, bir ülkenin maliye politikasını kendi bel
[Devamı]
Örtük güvence vermenin dayanılmaz hafifliği
Hasan Ersel, Dr.
25 Temmuz 2008
ABD'deki Fanny Mae ve Feddie Mac adıyla bilinen kuruluşlarla ilgili gelişmelerden çıkarılabilecek epeyce ders var. Bunlarda birisi de devletin örtük güvence (implicit guarantee) vermesinin ne sonuçlar verebileceğine ilişkin. Söz konusu kuruluşlarla ilgili ABD mevzuatını okuduğunuz zaman ortaya şöyle bir durum çıkıyor: Bunlar yasayla kurulmuşlar. Özel şirket statüsündeler. Hisse senedi ihraç ediyorlar ve ortakları tarafından yönetiliyorlar. Bazı vergi ve harçlardan muaf tutulmuşlar. İpotekli konut kredilerini karşılık göstererek tahvil ihraç ediyorlar böylelikle bu piyasaya likidite sağlıyorlar. Ama bunlara devlet bu tür kuruluşlara belirtik (explicit) güvence vermiyor. Dolayısıyla, görünüşte, ihraç ettikleri tahvillerin güvencesi kendi varlıkları. Uygulamada olay epeyce farklı bir biçimde
[Devamı]
ABD madem konut şirketlerini kurtaracaktı, niçin özelleştirdi
Hasan Ersel, Dr.
21 Temmuz 2008
ABD'de konut finansmanında yaşanan kriz güçlü ve büyük bir devlet ile mali sistemin çeşitlendirilmesi gerektiğini ortaya koydu. Belki 1968'deki özelleştirme kararı da yanlıştı. Geçen günlerde ABD'nin konut kredileri konusunda çok önemli rol oynayan iki kuruluşun içine düştüğü durumdan çıkarılabilmesi için ABD Hazinesi'nin kapsamlı bir müdahale planı yaptığı kamuoyuna duyuruldu. ABD'de konut finansmanı alanında faaliyet gösteren 4 farklı "devlet tarafından desteklenen kuruluş" var. Bunlardan ilki 1932'de kurulan 12 Federal Konut Kredisi Bankası (Federal Home Loan Banks). Bu bankalar, ABD'nin mali kuruluşların ipotekli konut kredileri, küçük işyerleri, kırsal, tarımsal ve iktisadi kalkınma kredileri için bankalara finansman sağlıyor. Ama bu kuruluşlar, doğrudan kişilere değil, bankalara fina
[Devamı]
FED'e göre ABD ekonomisinin bugünü ve yarını
Hasan Ersel, Dr.
18 Temmuz 2008
Federal Reserve Başkanı Ben Bernanke, 15 Temmuz 2008'de ABD Senatosu Bankacılık, Konut ve Kentsel İşler Komitesine, "Kongreye Yarı Yıllık Para Politikası Raporu"nu sundu. ABD gibi, büyük, çok gelişmiş ve doğal olarak karmaşık bir ekonomide neler olup bittiği konusunda bir izlenim edinmek için iyi bir fırsat. Ana noktaları özetlemeye çalışayım: 1) ABD'de 2008 yılının ilk yarısında konut kesiminde 2006'da başlayan ve 2007 yılında ipotekli gayri menkul kredileri piyasasındaki bozulmayla belirginleşen daralma mali kurumlarda ciddi zararlara ve kredi koşullarında keskin bir daralmaya yol açmıştır. Bu olumsuz gelişmelerin harcama ve iktisadi faaliyet hacmi üzerindeki olmsuz etkileri petrol ve diğer hammadde fiyatlarındaki artışlarla daha da güçlenmiştir. 2) Sonuçta iktisadi 2008in ilk yarısında
[Devamı]
Hazine'nin itfaları ekonomiyi ne kadar etkiler
Hasan Ersel, Dr.
14 Temmuz 2008
Hazine, temmuz ayında piyasadan 12.2 milyar YTL, ağustos ayında ise 10.6 milyar YTL borçlanmayı düşünüyor. Doğrusu, bu rakamlar az değil. Ancak Hazine'nin toplam piyasaya olan borcunun da sadece yüzde 62,6'sı! Demek ki, Hazine, itfa edeceği miktardan epeyce az miktarda borçlanacak. Yeterince heyecanlanamadığım için olacak, çarpıcı yazı yazamıyorum. Hazine'nin temmuz-ağustos aylarındaki itfalarının yüksek olmasına dikkati çeken bir yazı yazayım diye düşünmüştüm. Bu arada bana bir e-posta mesajı ulaştı. Anladığım kadarıyla elden ele dolaşıyormuş. Bu mesajda itfa rakamlarından hareketle bu yaz sonunda iktisadi kriz çıkacağı sonucuna varılmış. Bir de buna, bu yüksek itfanın siyasal amaçla önceden planlanmış olduğu öyküsü eklenmiş. Doğrusu mesajın, oldukça gelişmiş olduğunu sandığım, düş gücü
[Devamı]
İnsan güvenliği açısından Çin depremi
Hasan Ersel, Dr.
11 Temmuz 2008
İnsan güvenliği kavramı, görece yeni. Klasik ulusal güvenliği içeren daha geniş bir kavram. Siyasal, iktisadi, çevresel ve toplumsal tehditleri de içeriyor. [Bu konuda IPU & DCAF: Güvenlik Sektörünün Parlamenter Gözetimi, İkinci Baskı, Çevirenler: Esra Ortakan Kaliber & Alper Kaliber, İstanbul, Tesev Yayını, 2005]. İnsan güvenliği, aslında farklı özellikler taşıyan hizmetlerden oluşan bir demet olarak düşünülebilir. Bunlardan bazıları iktisatta salt kamusal mal denilen türde. Bu tür mallardan bir kişinin yararlanması bir başkasının yararlanmasını engellenemiyor [rakip olmama]. Ayrıca bir kişinin bu mallardan yararlananlardan dışlanması da söz konusu değil [dışlanmanın olanaksızlığı]. Bu tür mallara verilen başlıca örnekler ulusal güvenlik ve küresel çevre korunmasıdır. Ancak insan
[Devamı]
'Akılcı Dikkatsizlik' kuramı penceresinden Türkiye'nin durumu
Hasan Ersel, Dr.
07 Temmuz 2008
Akılcı dikkatsizlik kuramı açısından bakıldığında, hükümetin şirketlerin amaçlarını yeniden gözden geçirmelerini özendiren 'saygın' sinyaller vermesi durumunda enflasyonla mücadelede başarı şansı artar, toplumsal maliyet de düşer.
[Devamı]
