Gidişattan korkmalıyız
Fatih Özatay, Dr.
30 Mart 2008
Marie-Jeanne Rose Bertin 1747-1813 yılları arasında yaşamış çok ünlü bir modacı. Fransa'nın ilk moda tasarımcısı olarak bilenen bu hanım, Kraliçe Marie-Antoinette'nin önce şapkacısı ve terzisi olmuş, sonra da sırdaşı. 'Moda Bakanı' olarak da biliniyor kendisi. Özellikle saç aksesuarları ile o dönemin moda hayatına damgasını vurmuş. Bugünkü köşemizde yer almasının nedeni şu ünlü sözü: "Unutulanın dışında yeni hiçbir şey yoktur."Krizler söz konusu olduğunda unutulmaması geren birkaç temel özellik var. Bir tanesi şu: Nerede bilânço zafiyeti varsa, orada sorun var demektir. Diğeri de şöyle: Bir kurumun borçlarının varlıklarına oranı ne kadar yüksekse (kaldıraç oranı), o kurum o kadar tehlike altındadır. Bunu 'bir kurum' yerine, bir sektör için düşünürsek, krizle ilgisi hemen ortaya
[Devamı]
Gidişat kendi krizimize doğru mu?
Fatih Özatay, Dr.
27 Mart 2008
Şöyle kocaman bir varsayımla başlayalım işe: ABD ekonomisinde işler yolunda, resesyon yaşanmıyor, ufukta tehlikesi de görünmüyor. Uluslararası mali sistem ise sapasağlam. Ne petrol fiyatları, ne de diğer önemli malların fiyatları uçuk kaçık düzeylerde.Bir düşünün: Bu koşullar altında öyle güzelce arkamıza yaslanıp oturabilir miyiz? Ekonomimizin geleceği açısından içimiz rahat olabilir mi? Bu sorulara yanıt verebilmek için bu köşede defalarca yer alan bazı olguları kısaca hatırlamakta yarar var:İki temel sorunla karşı karşıyayız. Birincisi, işsizlik oranımız yüksek. Üstelik, kadınlarımızın işgücüne katılımı son derece düşük. Bu katılım daha yüksek düzeyde olsa, işsizlik oranımız şimdiki düzeyinin oldukça üzerine çıkacak.İkincisi, mevcut büyüme potansiyelimiz hem bu işsizlik oranı
[Devamı]
Uzlaşmadan 'adam' olunur mu?
Fatih Özatay, Dr.
24 Mart 2008
Şu giderek daha fazla kafamı kurcalıyor: Ekonomik konularda çok kolay sorun üretebiliyoruz. Ama çözüm üretme becerimiz çok az. Neden böyle?Adamlar belirgin biçimde yayılma emareleri gösteren yangını kontrol altına almak için karar üzerine karar alıyor ve uygulamaya koyuyorlar. ABD Merkez Bankası (FED) ne silahı varsa hepsini cepheye sürdü. Modası geçti diye düşünülen çakaralmazları bile. ABD yönetimi de FED'e yardımcı oldu ve iyi planlanmış bir maliye politikası önlemini devreye soktu. Düşük gelir gruplarının tüketim harcamaları artsın diye...Bir yandan da sistemdeki dibi delik kovalar sistem dışına çıkarılıp, onarılsınlar diye 'ehil ellere' veriliyorlar. İpotekli krediyle alınan konutların ödeme güçlüğüne düşenler tarafından bankalara devredilmek zorunda kalınmasının önüne geçe
[Devamı]
Kriz bitiyor mu?
Fatih Özatay, Dr.
23 Mart 2008
ABD Merkez Bankası'nın (Fed) son günlerdeki kararları, uluslararası piyasaların haftayı göreli bir rahatlıkla kapatmalarına yol açtı. Birkaç örnek:Onca faiz indirimine karşın, ipotekli konut kredilerinin faizi yükseliyordu. Mesela son faiz indiriminden önce 30 yıl vadeli ipotekli konut kredisi faizi üç ay önceki düzeyine göre 12 baz puan daha yüksekti. Oysa Fed'in son kararlarından sonra 32 baz puan düştü faizler.Borsa endeksleri bir hafta öncesine kıyasla belirgin bir yükseliş kaydettiler. Uluslararası mali yatırımcıların riskten ne ölçüde kaçındıklarının önemli bir göstergesi de VIX endeksi. Geçen pazar VIX endeksindeki son gelişmeler üzerinde durmuştum. Uzun bir süredir bu endeks yukarıya doğru eğilim gösteriyor. Yani risk algılaması artıyor. 17 Mart günü son ayların en yükse
[Devamı]
Kriz dersleri
Fatih Özatay, Dr.
20 Mart 2008
Şu yaşadıklarımızdan çıkarılacak dersler o kadar çok ki... Bir kısmına pazartesi günü değindim. Bugün sıra, zordaki bankalara borç para (likidite) verme meselesinde.Gözlem 1: ABD Merkez Bankası (Fed) ardı sıra faiz indiriyor. Aynı zamanda her türlü yolu deneyerek sıkışık durumdaki mali kurumlara borç para (likidite) veriyor. Üstelik verdiği borç karşılığında aldığı teminatların kalitesini giderek düşürüyor. Deyim yerindeyse ne getirirlerse onu teminat olarak kabul ediyor.Ancak, bu durum Bear Stearns örneğinde görüldüğü gibi, çok zor durumdaki bir mali kurumun yok pahasına "başkalarının eline geçmesine" engel olamıyor. Zira el değiştirmezse o mali kuruma akıtılan likidite yere dökülüyor, ziyan oluyor; kovanın dibinde koskocoman bir delik var. Engel olmak bir tarafa, Fed o kovaya
[Devamı]
Bu nasıl yüksek faiz politikası?
Fatih Özatay, Dr.
17 Mart 2008
ABD piyasası cuma gününü büyük bir düşüşle kapattı. Çünkü mali sistemde problemlerin derinleştiğini bir kez daha ortaya koyan yeni bir haber çıktı: Bear Stearns büyük bir nakit zorluğuna düşmüştü ve ABD Merkez Bankası (FED) tarafından kurtarılmak zorunda kaldı. Üstelik, FED en son 1960'larda kullandığı bir yetkiye dayanarak bu yardımı yaptı.Bu haber uluslararası mali yatırımcıların risk alma iştahlarını son derece azalttı. Bu iştahsızlığın göstergesi olan ve dünkü yazımda hakkında ayrıntılı bilgi vermeye çalıştığım VIX endeksi Irak savaşından bu yana görülen en yüksek değerine ulaştı cuma günü. Yapılan çalışmalar bu endeksin yükseldiği dönemlerde bizim gibi ülkelerin risklerinin arttığını gösteriyor. Beraberinde kur ve faizler de yükseliyor.Böyle dönemler, aslında "Ya git başımd
[Devamı]
Bir kez daha dikkat: Risk alma iştahı giderek azalıyor
Fatih Özatay, Dr.
16 Mart 2008
Uluslararası mali yatırımcıların risk algılamalarının bir göstergesi var: VIX endeksi olarak biliniyor ve çok yaygın olarak kullanılıyor. Chicago opsiyon değişimi borsası (CBOE) tarafından hesaplanıyor. İlgili kuruluşun internet sayfasından bu verileri (günlük frekansta) indirmek mümkün. VIX'teki bir artış, mali yatırımcıların risk algılamasının arttığını gösteriyor.VIX'in önemi ne? Şu: Yapılan akademik çalışmalar bizim gibi ülkelerin iflas riski ile (kibarcası kredi riskimiz oluyor) VIX arasında çok yakın bir ilişki olduğunu gösteriyor. Hem kısa dönemde, hem de uzun dönemde. VIX arttıkça, yani algılanan risk arttıkça, bizlerin kredi riskleri de artıyor.
[Devamı]
Tahminlerden çapa olmaz
Fatih Özatay, Dr.
13 Mart 2008
Çıkan kısmın özeti: "Merkez Bankası'nın (MB) karşılaştığı iki temel sorun var son dönemde: Birincisi, MB, kendi faizini düşürürken piyasa faizi ters yönde hareket ediyor. Zira dünyada riskler artıyor. Bu durumda MB faizinin işlevini yitirmesi tehlikesi (yatırım ve tüketim planlarını etkilememe tehlikesi) var. İkincisi, enflasyon hedefi çapa olma özelliğini yitiriyor; para politikasının çekirdek enflasyona bakıldığında, 'doğru yolda' olduğu saptanıyor. Çekirdek enflasyon hedefle uyumlu çünkü. Oysa ana enflasyon başka yönde hareket ediyor. Ona da para politikası bir şey yapamıyor. Yapamadığını da sürekli çekirdek enflasyonu vurgulayarak belirtiyor MB. Hal böyleyken ve dışarıda riskler artıyorken kendi faizini düşürüyor. Çok önemli bir para politikası rejimi olan enflasyon hedeflem
[Devamı]
MB'nin açmazı nasıl çözülebilir?
Fatih Özatay, Dr.
10 Mart 2008
Son iki yazımdaki konudan sıkılanlar, kusura bakmasınlar; aynı konuyu sürdüreceğim. 'Yeter' diyenlerin elbette bu yazıyı okumamalarında fayda var. Ama son yazımda üzerinde durduğum 'Merkez Bankası'nın (MB) ikinci sorunu' biraz daha deşilmeye muhtaç. Ayrıca 'çözüm' üzerine tartışma açmak da gerekiyor.MB'nin işi uzunca bir süredir oldukça zor. Üstelik yakın gelecek, büyük ihtimalle pek de parlak olmayacak. İki temel sorunu var MB'nin: Birincisi, MB, kendi faizini düşürürken piyasa faizi ters yönde hareket ediyor. İkincisi, hedefle uyumlu hareket ettiği söylenen çekirdek enflasyonla ana enflasyon arasında büyük bir fark var ve bu fark çok uzun bir süredir varlığını sürdürüyor. Üstelik enerji, buğday gibi ürünlerin dünya piyasalarındaki fiyatlarındaki son gelişmeler dikkate alındığı
[Devamı]
Ortalık daha da karışıyorken Merkez Bankası'nın açmazı
Fatih Özatay, Dr.
09 Mart 2008
Haftanın son iki günü yine kötü geçti. ABD'nin tarım dışı istihdamında 25 bin artış beklenirken tam tersi gerçekleşti: 63 bin düşüş oldu. Üstelik önceki iki ayın verisi de aşağıya doğru düzeltildi. Mali piyasalara ilişkin kötü haber akışı sürdü. Araya serpiştirilmiş birkaç olumlu habere karşın tüm hafta böyle geçti.Cuma günü bizim piyasa faizi (gösterge tahvil faizi) yüzde 18'e yakın bir yerde oluştu. Yani, birkaç gün içinde bir puana yakın artarak eylül ayından bu yana içinden çıkmakta nazlandığı yüzde 16-17 aralığının üzerine 'sıçrayıverdi'. Bizden çok daha geç saatlerde kapanan ABD piyasasında hem cuma gününe ilişkin hem de geleceğe yönelik işlemlerde oluşan değerler, pazartesi günü bizim piyasaların daha da kötü açılacağını gösteriyor. Tabii, hafta sonu ilginç bir şey yaşanm
[Devamı]
