Döviz müdahalesi
Fatih Özatay, Dr.
28 Ağustos 2008
Lira oldukça değerli bir düzeyde. Varsayalım ki paramıza değer kaybettirmek istiyoruz. 'Zihni Sinir' projelerini bir tarafa bırakırsak, Merkez Bankası (MB) paramıza değer kaybettirmek için ne yapabilir? Döviz piyasasına sık sık müdahale ederek döviz alma seçeneğine bakalım önce. Her şeyden önce bunun 'yapılabilir' bir seçenek olduğu ortada. Zira 'mevcut koşullar' altında piyasada alınacak döviz var. Üstelik bu müdahalelere başlarsa Türkiye'ye daha fazla döviz geleceğinden de şüpheniz olmasın. Mevcut koşullardan kasıt şu: Birincisi, cari işlemler fazlası veren ülkelerle petrol zengini ülkelerin büyük tasarruf fazlaları var. Eskisinden farklı olarak ABD piyasaları güvenilir liman değil onlar için. Bizim gibi ülkeler, küresel krize rağmen, bu nedenle hâlâ önemli miktarda sermaye çeke
[Devamı]
On gerçek
Fatih Özatay, Dr.
25 Ağustos 2008
Bu cari açık tartışmaları hiç bitmeyecek gibi. Önemli noktaları kısaca hatırlamakta yarar var.Birincisi, cari işlemler açığı verebilmeniz ancak yabancıların tasarruflarının bu açığı finanse etmesi ile mümkün oluyor. Herhangi bir nedenle risk alma iştahları azalır ve yabancılar tasarruflarını Türkiye'de değerlendirmezlerse, önemli sorunlar yaşarız. Dolayısıyla, cari işlemler açığının bugün finanse ediliyor olmasına güvenmemek gerekir. Yarın ne olacağı belli olmaz. Cari açığı yaratan nedenleri iyi anlayıp, o nedenlerin üzerine gitmek gerekir.İkincisi, bir ülke cari açık veriyorsa, iç tasarruflarından daha fazla (fiziki) yatırım yapıyor demektir. Ortaya çıkan tasarruf açığını yabancıların tasarrufları ile kapatıyordur. Eğer yabancılar size çok uzun vadeli ve sıfıra yakın maliyetli b
[Devamı]
Politika faizi nasıl şekillenebilir?
Fatih Özatay, Dr.
24 Ağustos 2008
Örtük enflasyon hedeflemesi rejiminin uygulanmaya başlanmasından bu yana ilk defa para otoritesinin yakın gelecekteki faiz kararları asıl olarak dış koşullarca şekillenecek. Denilebilir ki, 2006'daki faiz kararları ya da 2007 sonu ve 2008 başındakiler de asıl olarak dış koşullarca şekillendi.
[Devamı]
Enflasyon ve büyüme açısından riskler
Fatih Özatay, Dr.
21 Ağustos 2008
Son yazıda 'kürede pişer, bize ne düşer' faslına dönmüştüm yeniden. ABD ve Avrupa merkez bankalarının olası politika tepkilerini geçici bir süre analiz dışında tutup, sadece bu ekonomilerdeki çok belirgin yavaşlama hatta küçülme eğilimlerinin bizde yaratabileceği etkilere odaklanmıştım.1990'ların sonlarından itibaren bu ekonomilerin faaliyet düzeyinde gözlenen dalgalanmalarla bizdeki dalgalanmalar arasında belirgin bir paralellik var. Daha önce böyle değildi. Türkiye ekonomisinin eskiye göre çok daha fazla dışa açık olması sanırım bu olgunun arkasındaki temel neden.Bu durumda salt gelişmiş dünyadaki yavaşlama açısından bakıldığında 2008'in geriye kalanında ve 2009'un önemli bir kısmında bizim büyüme hızımızın olumsuz yönde etkileneceğini belirtebiliriz. Unutmayalım ki, büyüme hız
[Devamı]
AB’de yavaşlama: Bizde?..
Fatih Özatay, Dr.
18 Ağustos 2008
ABD'den sonra Avrupa'nın büyük ekonomilerinden de ekonomik küçülme haberleri gelmeye başladı. İkinci çeyrek verilerine göre Almanya, Fransa ve İtalya'da negatif büyüme var. Tüm avro bölgesi için yüzde 0.2'lik bir düşüşten söz ediliyor. Gerçi bunlar bir dönem öncesine göre gerçekleşen hızlar. Bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla az da olsa bir büyüme var. Ama işin özü değişmiyor ve şu soruyu sormak haklı oluyor. Bu durumdan Türkiye nasıl etkilenebilir?Yanıtı çok kolay bir soru değil. Zira bu soruya yanıt verebilmek için bu ülkelerin nasıl bir politika tepkisi vereceğini de dikkate almak gerekir. Mesela Avrupa Merkez Bankası faiz indirmeye başlayacak mı? ABD Merkez Bankası ne yapacak? Tabii ki bir de maliye politikası tepkisi var.Bu tepkiler şüphesiz ekonomik büyüme rakamlarına
[Devamı]
Az tasarruf eden sonucuna da katlanır
Fatih Özatay, Dr.
17 Ağustos 2008
Cari işlemler dengemizin son yıllarda önemli miktarda bozulmasının ana nedenlerinden biri de tüm dünyada artan enerji fiyatları. Enerji fiyatları 2002'deki düzeyinde olsaydı, cari açığımızın milli gelire oranı 2006'da yüzde 3.5, 2007'de ise yüzde 3.2 olacaktı. Yani, gerçekleşene göre milli gelirimizin yüzde 2.5'i kadar daha az bir cari açık gerçekleşecekti.Enerji fiyatlarındaki artıştan arındırarak cari açığa bakmanın nedeni elbette ki cari açığı küçümsemek değil. Tam tersi. Cari açığı önemsiyorsanız arkasındaki nedenleri de doğru saptamak zorundasınız. Varsayalım ki konjonktür değişti. Enerji fiyatları bugünkü düzeyinin dörtte birine düştü. Bu gelişmeye bağlı olarak cari açığımız bizleri rahatsız etmeyecek bir düzeye geriledi. Bu durumda, cari açığa yol açan yapısal sorunlarımız
[Devamı]
Doğru ölçümle cari açık
Fatih Özatay, Dr.
14 Ağustos 2008
Tekrar cari işlemler açığı sorununa ilişkin tartışmalarına dönmekte yarar var. Ancak tartışma yapabilmek için herhalde neyin tartışıldığını bilmek gerekir. Evet, cari açık hız kesmeden artmaya devam ediyor: Yılın ilk altı ayında geçen yılın aynı dönemine kıyasla 8 milyar dolarlık bir artış var. Cari açığın ilk altı ayda geldiği düzey ise 27.3 milyar dolar. Ama cari açığı eğer böyle ölçecek ve bu çok yüksek değere göre politika oluşturmaya çalışırsak hata yapmış oluruz. Zira cari işlemler hesabımızdaki açığın önemli bir kısmı artan enerji fiyatlarından kaynaklanıyor. Artan enerji fiyatlarına karşı bizim en azından orta dönemde yapabileceğimiz bir şey yok. Dolayısıyla işe ölçüm sorunuyla başlamakta yarar var. Bu ölçüm sorunu yeni de değil. Birkaç yıl önce Merkez Bankası bu olguyu g
[Devamı]
Kâr transferleri artıyor
Fatih Özatay, Dr.
11 Ağustos 2008
Bu yılın ilk altı ayında gerçekleşen 27.3 milyar dolarlık cari açığın 7.6 milyar dolarlık kısmı (net) doğrudan yabancı sermaye yatırımı ile finanse edildi. Yabancı sermaye yatırımları 2007'nin ilk altı ayında 12.5 milyar dolar düzeyindeydi. Dolayısıyla, 2008'de hem doğrudan yabancı sermaye yatırımında bir azalma var, hem de cari açığın bu kaynakla finanse edilen oranında. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının bir de başka 'yüzü' var. Doğal olarak kâr elde etmek amacıyla Türkiye'ye geliyor bu sermaye. Kâr elde etmeye başlayınca da yurtdışına kâr transfer ediliyor. Bu türden kâr transferleri cari işlemler hesabının 'gelir dengesi' kaleminde eksi bir kalem olarak yer alıyorlar. Dolayısıyla cari işlemler dengesini bozucu yönde çalışıyorlar. Çok fazla miktarda doğrudan yabancı serma
[Devamı]
2007’yi de aramak...
Fatih Özatay, Dr.
10 Ağustos 2008
Geride bıraktığımız hafta önemli veriler açıklandı yurtiçinde. Büyük ölçüde dış gelişmelere bağlı olarak tüketici enflasyonu yüzde 12’ye yükseldi. Dış gelişmelerin nasıl şekilleneceğine ilişkin çok sayıda belirsizlik var. Ancak petrol fiyatlarında son günlerde gözlenen eğilim kalıcı olursa ve lira da değerli konumunu sürdürürse, yıl sonunda Merkez Bankası’nın tahminleri ile uyumlu bir enflasyon patikasına oturmak mümkün olacak. Şüphesiz bu öngörüde çok fazla ‘eğer’ var. Enflasyonda artık en kötüyü bıraktık dedirtmeye yarayacak bir başka gelişme de üretim tarafından geliyor. Merkez Bankası’nın ısrarla belirttiği iç talepte enflasyonu düşürmeye yardımcı olan gelişmeler daha bir belirginleşti cuma günü açıklanan üretim değerleriyle. Özellikle imalat sanayi üretiminde yavaşlama daha be
[Devamı]
Hedeflemeden vaz mı geçsek?
Fatih Özatay, Dr.
07 Ağustos 2008
Enflasyon hedeflemesi rejimini uygulamaktan vazgeçmek gerekiyor mu? Tüketici enflasyonu yüzde 12'ye yükseldi. Merkez Bankası'nın (MB) son raporunda, bu olumsuz gelişmede enerji fiyatlarının oynadığı rolün altı çiziliyor. İkinci neden olarak da gıda fiyatlarındaki hareketler gösteriliyor. Büyük ölçüde dış gelişmelere bağlı bir artış var kısacası.Yılbaşındaki hedefin yüzde 4 olduğunu hatırlayalım. Yıl içinde açıklanan enflasyon raporlarında önümüzdeki döneme ilişkin verilen tahminlerde birkaç kez ve yukarıya doğru önemli değişiklikler yapıldığını göz önüne alalım. Bu çerçevede orta vadeli hedeflerin değiştirildiğini, 2008 sonu için hedef yerine eski hedefin oldukça üzerinde bir gerçekleşme tahmini yapıldığına dikkat edelim. 2007'nin son aylarıyla 2008'in ilk aylarında politika faizl
[Devamı]
